«Вахлакі і людзі»

Калі есць жаданне «звацца людзьмі», дык трэба гаварыць і пісаць па-людзку паўсюль: у краме і цырульні, у падатковай і літфондзе.

Заходжу ў падатковую запоўніць адну з паперак.

— Вячаслававіч, а вы што, па-беларуску пішаце? – зьдзіўлена запытвае супрацоўніца, якая мяне вядзе.

-Канешне, Уладзіміраўна, — не адрываючыся ад паперы і з усьмешкаю адказваю я, бо па досьведзе рыхтуюся да дыскусіі.

-Ну вы малайчына, Вячаслававіч! – выпальвае мой падаткавы куратар.

— Так-так, малайчына, – падхоплівае яе дзяўчына за суседнім працоўным сталом.

Я адрываюся ад паперы і з усьмешкаю да вушэй гляджу на Ўладзіміраўну, якая набрала ў лёгкія паветру для працягу думкі.

— Правильно! Я считаю, нужно больше белорусского языка! А то идёшь по городу – и что это такое? Парикмахерская. Какая па-рик-ма-хер-ская?! Цырульня! Ма-газ-ин… Напишите – крама! Больше, нужно больше белорусского языка!

Моўныя дыскусіі – гэта ці не штодзённая зьява. Але дыскусія з такім паваротам падштурхнула мяне да думкі, якую я разумеў і раней, але цяпер яскравей усьвядоміў. Многія і многія рускамоўныя толькі і чакаюць, каб зь імі хто-небудзь пачаў размаўляць па-беларуску. І каб беларускамоўныя па масе сваёй не тушаваліся і прыйшоўшы ў краму/падатковую/цырульню размаўлялі на роднай мове, большасьць гэткіх як Уладзіміраўна перайшлі б самі на беларускую мову. Але яно, канешне, прасьцей ганіць дыктатуру, чым штодня, цяжка тое ці лёгка, але паўсюль і заўжды размаўляць на сваёй мове.

Узгадваецца Народны пісьменьнік БССР Янка Брыль, каторы ў сваіх успамінах шмат піша пра самае набалелае – пра мову. У адным зь іх наступнае:

«У бухгалтэрыі літфонда БССР мяне папрасілі заяву напісаць па-руску, каб ім было лягчэй чытаць. І я напісаў, а потым многа і балюча думаў пра тое, што многае мы робім самі, што самі мы вахлакі».

Дык вахлакі мы ці хочам людзьмі звацца? Калі людзьмі, дык трэба гаварыць і пісаць не па-вахлацку, але па-людзку. Па-людзку паўсюль: у краме і цырульні, у падатковай і літфондзе.

Зміцер Дашкевіч