Турбулентныя часы

Беларуская ўлада наступіла на міну.

Масавыя пратэсты ў рэгіёнах, нечаканае абвастрэньне супрацьстаяньня вакол Курапатаў — сымптомы, што сытуацыя ў Беларусі можа пайсьці ў разнос.

У Беларусі турбулентныя часы. Злашчасны і абсурдны «падатак на дармаедзтва» справакаваў першыя за многія гады масавыя пратэстныя акцыі ня толькі ў Менску, але і ў рэгіянальных цэнтрах. І хаця апазыцыі не атрымалася пакуль што іх ачоліць, пратэсты адразу адбываюцца пад апазыцыйнымі бел-чырвона-белымі сьцягамі і палітычнымі лёзунгамі («Нет декрету номер три - Лукашенко, уходи»). Рэпартажы кажуць, што шмат хто з удзельнікаў прысутнічаў на апазыцыйнай дэманстрацыі ўпершыню.

Адразу пасьля гэтага — новае абвастрэньне вакол Курапатаў.

Здавалася б, колькі ўжо можна правакаваць неабыякавую грамадзкасьць, дык не: хтосьці дае і дае ў краіне зь вялізнай і пустой тэрыторыяй дазволы на будаўніцтва ў непасярэднай блізасьці ад месца, дзе савецкія карнікі забілі некалькі дзясяткаў тысячаў беларусаў.

Прычым тое, што Курапаты — месца масавага забойства, не аспрэчвала нават савецкая ўлада. Проста Саветы сьцьвяржалі (а некаторыя іхныя пасьлядоўнікі сьцьвярждаюць і дагэтуль), што забівалі там нацысты. Але па тым, як яны не клапоцяцца пра ўшанаваньне памяці ахвяраў — не камуністычных, дык нацыстоўскіх — відавочна, што ім самім цудоўна зразумела, што на гэтым месцы насамрэч адбывалася.

Беларуская ўлада наступіла на міну.

Можна доўга выцягваць грошы з народу, але рана ці позна надыходзіць момант, калі цярпець людзі болей ня могуць. Яшчэ добра, што з пратэстамі абураных беларусаў абышлося без гвалтоўнага разгону, бо ў такой сытуацыі неасьцярожны рух можа справакаваць некантраляваныя наступствы.

Можна і надалей дазваляць зьдзеквацца з памяці ахвяраў савецкіх рэпрэсій, але такое нахабства можа зрабіцца каталізатарам масавых агульнапалітычных і агульнаэканамічных пратэстаў.

Менавіта з Курапатаў і разгону акцыі на Дзяды пачаўся ўзьлёт Беларускага Народнага Фронту ў канцы 80-х і пачатку 90-х, які скончыўся падзеньнем савецкай дыктатуры ў Беларусі.

Выйсьце толькі адное: адмена «падатку на дармаедзтва», касаваньне будаўніцтва ў Курапатах з кампэнсацыяй забудоўнікам і абсталяваньнем у Курапатах паўнавартаснага мэмарыялу. Як слушна заўважыла Сьвятлана Калінкіна — дрыфт перад сымбалічным істуканам на Плошчы Перамогі палічаны «зьнявагай помніка», а з будаўніцтвам на рэальных костках людзей у Курапатах ўлада чамусь праблемаў ня бачыць.

Улада і праўладныя СМІ кажуць пра патрэбу кансалідацыі беларускага грамадзтва ў цяжкія часы. І кансалідацыя сапраўды патрэбная: акрамя крызісу ў эканоміцы, ёсьць фактар непрадказальнага і патэнцыйна агрэсіўнага суседа, у якога таксама крызіс і які мае сьвежы вопыт вырашэньня сваіх унутраных праблемаў за кошт вонкавай палітыкі. Ёсьць небясьпека нестабільнасьці ў Беларусі і ёсьць уплывовая і моцная сіла, патэнцыйна зацікаўленая ў дэстабілізацыі.

Але забясьпечыць стабільнасьць і зьнізіць напружанасьць можа толькі паступовая дэмакратызацыя і толькі адкрыты дыялёг. Толькі рэальнае ўключэньне ўсяго грамадзтва ў абмеркаваньне праблемаў і выпрацоўку рашэньняў.

Гэта разумее пад сабой у тым ліку й кампрамісы з той часткай грамадзтва, якая не падтрымлівае цяперашнюю ўладу

Алесь Чайчыц, nn.by