Запавет вялікага беларуса.
«У жніўні 2015 года я толькі скончыў другі курс універсітэту. Патрапіць да Барыса Кіта здавалася задачай амаль немагчымай. Ён жа чалавек, які ведаў людзей, пра якіх напісалі больш кніг, чым я прачытаў за ўсё жыццё!», - піша журналіст «Салідарнасці» Валер Саўчук.
«Барыс Кіта (літара «А» потым недзе згубілася) нарадзіўся 24 сакавіка (6 красавіка па новым стылі) 1910 году ў Пецярбургу ў сям'і паштовага служачага.
За сваё доўгае жыццё ён паспеў:
– скончыць Наваградскую беларускую гімназію;
– павыкладаць у Віленскім універсітэце;
– папрацаваць у Беларускай сялянска-работніцкай грамадзе і Таварыстве беларускай школы;
– быць тройчы арыштаваным: двойчы палякамі і аднойчы гестапаўцамі;
– стаць адным з заснавальнікаў беларускай калоніі ў Саўт-Рыверы;
– наведаць пяць кантынентаў;
– вывучыць не менш за пяць моваў;
– адкрыць, што вадарод можна выкарыстоўваць як паліва для ракетаў;
– суправадзіць перадачу відэасігналу з першай пасадкі чалавека на месяц (падчас якой Армстранг прамовіў свой знакаміты афарызм);
– павыкладаць для амерыканскіх вайскоўцаў у Нямеччыне;
– здзесніць спробу заснавання Нацыянальнага ўніверсітэта ў Беларусі;
– стаць акадэмікам і прафесарам шматлікіх акадэміяў і ўніверсітэтаў;
– і, урэшце, застацца беларусам.
Летам 2015 года мне праз трэція рукі ўсё ж удалося знайсці ягоны тэлефон.
– Добрага дня, Барыс Уладзіміравіч! Мы з маёй сяброўкай будзем у Франкфурце ў сваякоў, ці можна да вас завітаць?
– Так, вядома!
Знайшлі патрэбны будынак – габрэйскі дом састарэлых у ціхім завулку. Барыс Кіт чакаў нас у сваім нумары. Ва ўзросце 105 год у яго была з большага ў парадку як доўгачасовая, гэтак, надзіва, і кароткачасовая памяць. Чыстая і мяккая беларуская мова дакладна была лепшай за маю цвердаватую постсавецкую.
Доўга распытвалі пра ягонае доўгае жыццё. Як Барыс Кіт быў членам Беларускай Грамады і за тое быў арыштаваны. Як быў паўторна арыштаваны па справе Таварыства беларускай школы. Як працаваў дырэктарам навучальных установаў падчас нямецкай акупацыі, а пасля ў чарговы раз быў арыштаваны гестапа за дапамогу партызанам.
– Я жыў і паміраў за Беларусь, – казаў Барыс Кіт.
Распавёў, як пераехаў у ЗША, як першым апублікаваў справаздачу, у якой даводзілася, што пара плыўкі вадарод-кісларод можа быць выкарыстаная як паліва для ракетаў. Гэта, у тым ліку, зрабіла магчымым адно з найбольшых дасягненняў чалавецтва – высадку на месяц...
– Вы засталі мяне ў апошні момант. Я ўжо не хачу жыць. Я троху стаміўся, – раптам прызнаўся Барыс Уладзіміравіч.
Ён пазнаёміў нас з Тамарай Казевіч, сваёй жонкай – прыгожай 80-гадовай жанчынай з блакітнымі вачыма, дабрадушнай і вельмі элегантнай.
На развітанне Барыс Кіт сардэчна падзякаваў за прыезд, накарміў і падараваў нам падушку з выявай «Пагоні». Мы папрасілі сказаць нешта беларусам.
– Не здавацца, а рабіць сваю справу незалежнасці! – такім быў заклік Барыса Кіта, з якім 1 лютага адыйшла цэлая эпоха».