Вусачы і прахвосты

Нягледзячы ні на што, беларусам трэба верыць, заставацца сабой і ніколі не здавацца.

Медалі на Алімпіядзе і дзяржаўныя ўзнагароды - гэта так важна тым, хто хоча ілюзій. Гэта галюцынацыі людзей, якія здаюцца важнымі. Гэта магчымасць адчуваць радасць без нагоды, ганарыцца тым, чаго ніколі не было і не будзе. Сорам і ганьба або поспех і ўдача - гэта выбар для неспрактыкаваных праваслаўных атэістаў, які відавочны.

Чаму ні адзін беларус, які радуецца золату і срэбру, не здольны адказаць на пытанне: навошта ў нас нават спартоўцы і ўдзельнікі важных спаборніцтваў паводзяць сябе, за рэдкім выключэннем, як кавалкi мяса? Тулава для перамог і цела для вынікаў. Хтосьці не такі? А хто канкрэтна? Хто з беларускіх спартоўцаў такі, каб сказаць, што ён не толькі чэмпіён, але і беларус, чалавек, здольны зрабіць больш, чым два стрэлы на нуль і тры сальта з пераваротам?

Ух, такія спартоўцы ёсць. І ёсць беларусы, якія не спартоўцы, але таксама нешта могуць. Толькі амаль усе яны ў цені ўласнай разгубленасці, у закладзе ў сістэмы, у залежнасці ад прымаючых рашэнні вусачоў і прахвостаў. Без Дашы і Казекі ўвесь наш зімовы спорт здольны змясціцца ў Далідовіча - з такім жа шумам, як і са свістам.

Лёгка зняць міністра спорту з пасады напярэдадні двух дзён, якія маглі і прынеслі краіне медалі. Гэта дзеянне як бы бяспройгрышнае, але такое, нібы ты быццам бы хочаш, але сам не разумееш, што ўжо нічога не можаш. Не можаш, але хочаш, і забываеш, чаго хочаш, таму што мала што можаш. Імпатэнцыя. Так выглядае спартыўнае і іншае жыццё ў краіне.

Кожны можа павіншаваць з перамогай, якая табе не належыць. Гэта лёгка: тэлеграма, віншаванні, ордэн любому, хто вышэй, хутчэй, мацней. Так проста: заўсёды знойдзецца прыгажуня Даша, якая зацемніць сабой любое глупства вусатых волатаў. Гэта зручна: хлусіць у твар усім, хто маўчыць.

О! Гэтакім волатам з вусамі мала Дашы. Ім патрэбны ўсе. Па чарзе, у струнку, «жэстачайшэ». Ім патрабуюцца астатнія, калі перад сном прыходзіць разуменне пра ўласную нікчэмнасць. Узвысіць сябе, знішчаючы і зневажаючы ўсіх навакол, - гэта не толькі палітычны прынцып у нашай краіне, гэта самая распаўсюджаная мадэль паводзінаў сярод усіх нас, нават цябе і мяне, якія як бы ні пры чым.

Вось гэта я і ты кажам адзін аднаму, што ўсё будзе добра і мы ўсіх пераможам. Гэта ён і яна робяць выгляд, што шчаслівыя і задаволеныя. Гэта кожны з нас дазваляе сябе мець і эксплуатаваць. Гэта мы дазваляем хуліганам і злачынцам быць галоўнымі ў дварах і офісах. Гэта нам дзясяцігоддзямі даводзіцца наіўна думаць, што яшчэ вось-вось і мы будзем жыць інакш.

А стаўленне да спорту ў краіне на мінулым тыдні - гэта не медалі ў Карэі, гэта не чарговы поспех у фрыстайле і не Домрачава. Спорт у Беларусі - гэта тое, як адбылася сустрэча паміж двума людзьмі - Эдуардам Васільевічам Малафеевым і яшчэ адным важным дзядзькам. Першы - старэйшы за другога на 12 гадоў. Гэта крыху, гэта амаль нічога, але другі звяртаецца да першага на «ты» і як быццам нечаму вучыць. У гэтым наш спорт і наша жыццё - хтосьці з Копыся звяртаецца да ўсёй краіны на «ты», як быццам любячы.

Калі Эдуард Малафееў гуляў у паўфінале чэмпіянату свету па футболе ў 1966г., персанажу з суседняга двара было гадоў, якіх хапала толькі на тое, каб пакалупацца трохі ў носе. Калі Эдуард Васільевіч выйграваў чэмпіянат вялікай краіны як трэнер, то ў гэтым жа годзе хтосьці прызначыў кагосьці намеснікам старшыні калгаса. А калі Малафееў ведаў і разумеў, што да чаго, то яго ўмоўны апанент яшчэ толькі пачынаў сваю бясконцую і бессэнсоўную ў яго выкананні барацьбу з карупцыяй і з усім астатнім, што пасля стала адметнай характарыстыкай не Малафеева.

А як яны стаялі побач на мінулым тыдні, калі Аляксандр тыкаў Эдуарду. Прыгажуны! Яны больш Дашы, Ані, Стаса, любога беларуса. Яны глядзелі і маўчалі, ківалі і падтаквалі, баяліся і хмыліліся ад уласных дрыжыкаў. Яны чэмпіёны? Так, яны безумоўныя пераможцы зімовых і летніх спаборніцтваў за права быць самымі слабымі і бездапаможнымі. Яны ў дзяцінстве, юнацтве і ўсур'ёз скандзіравалі імя Малафеева, але бяссільна глытнулі, калі іх аўтарытэта публічна абразіў той, у каго сёння больш хірургічных інструментаў, чым на велазаводзе.

Хацелася нават Эдуарду Малафееву не запрацівіцца. Ён не сказаў, што быў павінен. Напэўна, таму што больш разумны, больш каштоўны, больш маштабны. Але, магчыма, і па іншых прычынах. А ў гэтай беднай гісторыі айчыннага спорту няма нікога, хто ні пры чым. І Даша, вядома, фенаменальная і цудоўная. Яна вялікі спартовец, легендарная жонка і цудоўная мама. Але гэта яна разам з іншымі маўчыць, калі патрабуецца адкрываць стральбу ці хаця б сказаць слова. Ну, герой Беларусі, а што?

А недачэмпiёны на каньках палохаюцца перад чорным шлемам, гэта гульцы з ракеткамі ў руках лічаць, што для шчасця патрабуецца маўчаць і ўсміхацца, гэта лыжнікі просяць змазку не для лыж, гэта нядаўнія легенды спорту ідуць у дэпутаты, гэта беларускія ўзаемаадносіны выглядаюць як шыварат-навыварат.

Юродзівыя ў такой сітуацыі не заўважылі чалавека з маштабам асобы, не параўнальнай з іншымі. Эдуард Малафееў напэўна парадаваўся за перамогі беларускіх спартоўцаў на мінулым тыдні. «Дзеткі малайцы!» - адзначыў ўслых геніяльны гулец і трэнер. Асадачак, вядома, застаўся. Але нішто не вечна. І нам застаецца толькі верыць. Камусьці ў спорт, камусьці ў нагу, камусьці ў жыццё. Верыць, заставацца сабой і ніколі не здавацца. Гэта так уласціва беларусам, але адзінкам і не ў гэты час. А верыць усё роўна трэба. Гэта адзінае, што дазваляе не адчуваць расчараванняў у нашых атлетах і іншых алімпійскіх прызёрах.

Кiрыл Жываловiч, «Белгазета»