Суседнія сталіцы

У параўнанні з «мемарыяльным» і вылізаным Менскам у сталіцы Ўкраіны куды больш жыцця.

Надарылася мне на мінулым тыдні пабываць у дзвюх сталіцах суседскіх дзяржаваў – Менску і Кіеве. Пры Савецкім саюзе абедзве называлі гарадамі-героямі. Найменні гэтыя былі абсурднымі, як і многае на тэрыторыі дзяржавы, што займала шостую частку зямнога шарыка. З таго часу ўцякло шмат вады, Менск і Кіеў даўно – сталіцы незалежных дзяржаваў. Яны вельмі моцна змяніліся за чвэрць стагоддзя, мадэрнізаваліся і набылі істотна іншае аблічча.

Мне, як чалавеку з перыферыі і закончанаму правінцыялу паводле светагляду, вельмі цяжка ў вялікіх гарадах. Прызнаюся, што ў тым жа Менску адчуваю сябе заўсёды дыскамфортна – найперш з-за бясконцай плыні машын, людскога тлуму, мітусні і вечнага спеху. У сталіцы яшчэ савецкай Беларусі я некалі пражыў пяць месяцаў, дакладней прабыў за плотам вайсковай вучэбкі сувязі.

Выпусцілі за той тэрмін у горад нас – маладых салдацікаў, хіба разы два-тры. Далейшыя візіты ў горад на Свіслачы і зніклай ў Лету Нямізе былі звязаныя пераважна з наведваннем футбольных матчаў ды рок-канцэртаў. Аднак, калі сталі на стадыёнах забіраць бел-чырвона-белыя сцягі, амаль перастаў сюды ездзіць.

Добрых знаёмых у Менску ў мяне не так і мала, а вось сяброў ў гэтым двухмільённым горадзе зусім няма. Было пару, ды і тыя «расцярушыліся», страціліся праз гады… Дабірацца куды-небудзь у беларускай сталіцы прыезжаму чалавеку найлягчэй на метро. Менскі метрапалітэн адзін з сама чыстых і ўтульных. Прынамсі, з тых 15-17 метро свету, у якіх мне даводзілася бываць, паставіў бы яго ў тройку «прызёраў». На першым месцы, канешне, стакгольмскі падземны цуд з яго неверагодным планаваннем і мастацкасцю.

У Кіеве яшчэ больш тлумна, чым у Менску. Даехаць недасведчанаму чалавеку тут таксама найлягчэй праз метро. Кіеўскі метрапалітэн адзін з сама глыбокіх у свеце. Параўняцца з ім па глыбіні можа хіба толькі пецярбургская падземка. Калі на эскалатары спускаешся ў жэрла гэтага глыбіннага падзямелля, становіцца ніякавата. А калі выбіраешся з гэтай бясконцай і густой людской плыні наверх, аддыхваешся асабліва. Дык вось Кіеў істотна кантрастуе з Менскам. Тут не так чыста, асабліва калі адысці ад цэнтральных пляцаў і вуліц.

Аднак у параўнанні з гэткім «мемарыяльны» і вылізаным Менскам у сталіцы Ўкраіны куды больш жыцця, ці як выслаўляецца моладзь, драйву. Праезд, дарэчы, у кіеўскім метро каштуе 5 грыўняў, што складае прыблізна восьмую частку аднаго еўра. У Менску ён істотна даражэйшы – 65 капеек – прыблізна чвэрць таго ж еўра. Харчаванне ў Кіеве таксама прыкметна таннейшае і выйграе па смаку. Апранаюцца кіеўляне (ці кіяне – нават не ведаю, як правільней казаць) прыкметна больш сціпла і бядней, чым насельнікі беларускай сталіцы.

Лоску тут сапраўды меней, чым у нашых сталічнікаў. Нават старая інтэлігенцыя ў сваіх бярэтках і кашнэ выглядае неяк асабліва сентыментальна. У Кіеве больш кантрастаў, чым у Менску. Шыкоўныя крамы на паверхні і ў метраградзе тут суседнічаюць з убогімі жабракамі на вуліцы. Што датычыць мовы, то ў Кіеве рэальнае дзвюхмоўе – камунікацыя напоўніцу ідзе і па-украінску і па-руску. Так што істэрычная маскоўская прапаганда пра уціск рускай мовы ва Ўкраіне – абсалютная хлусня. Няма праблем і са зваротам па-беларуску.

Практычна цэлы час размаўляю ва Ўкраіне на сваёй мове і ніколі не меў нейкіх праблем ці непаразумення. Што датычыць Менску, то за апошнія дзесяць гадоў тут пабольшала мовы тытульнай нацыі – у кожны, не такі часты сюды прыезд, заўважаю, што большае беларускамоўнай рэкламы, час ад часу чую родную мову, звароты на ёй выклікаюць адэкватную рэакцыю. У тым жа метро выразна адчуваецца, што гэта не нейкі безаблічны савецкі горад, а беларуская сталіца.

Думаю, што мае назіранні аб’ектыўныя, паколькі западозрыць у сімпатыі да «горада-героя» мяне цяжка. Словам, калі такая тэндэнцыя захаваецца, то і ў Менску гадоў праз дзесяць можа настаць рэальнае двухмоўе. Такія знешнія ўражанні ад суседніх сталіцаў. Лепш, канешне, адзін раз убачыць самому, чым сто разоў пра гэта прачытаць.

Уладзімір Хільмановіч, «Радыё Рацыя»