Як 79-гадовая беларуска настройвае ІP і глядзіць імшу онлайн

Адзін дзень з жыцця самай незвычайнай блогеркі Слонімшчыны.

Маёй бабці 79 год. Яна перастала чытаць газэты і цяпер спойлерыць дзеду навіны, якія чытае ў інтэрнэце. Сама настройвае IP-адрас, глядзіць на ютубе імшу онлайн і рэцэпты пірагоў. Я думаю, яна самая старая блогерка Слонімшчыны.

«Пальмы» — гэта рабочы стол, «табліца» — новае вакно

«Перазвані пазьней, я зараз у Любліне», — так часта адказвае на тэлефонныя званкі бабця.

«У Любліне» — значыць, яна глядзіць онлайн-імшу зь нейкай люблінскай парафіі. Пасьля таго як яна пачала карыстацца кампутарам, яе ўжо не пазнаць. Гадоў шэсьць-сем таму са свайго чарговага падарожжа зь Нямеччыны яна вярнулася з ноўтбукам. У Бэрлін яна езьдзіла рэгулярна, прычым заўжды перакладнымі праз Горадню і Варшаву. Даглядала там наймалодшую ўнучку. Каб эканоміць на тэлефонных размовах, бабця вырашыла асвоіць кампутар. На той час ёй было 73 гады.

Са сваякоў ніхто ня верыў, што бабця дасьць рады і разьбярэцца ў кампе. Па-першае — узрост. Яна нарадзілася яшчэ ў Другой Рэчы Паспалітай — у 1939 годзе. На бухгальтарскіх курсах, якія яна скончыла, вучылі лічыць на абаках. Па-другое — здароўе. Якое там! Карову ўжо здалі, сьвіней не трымаюць, хоць бы самых сябе дагледзець. Да таго ж комп, які бабця забрала ў нямецкага зяця, не ўключаўся.

Але бабця настойвала, і старажытны ноўт адрамантавалі. Дзеці і ўнукі правялі базавы курс карыстальніка. І хутка пашкадавалі. Некалькі месяцаў бабця званіла па дзесяць разоў на дзень па чарзе ўсім унукам.

«У мяне на пальмах невядомая табліца», — робіць прад’яву бабця. «Пальмы» на яе мове — гэта працоўны стол, бо на шпалерах там было фота з пальмамі. «Табліца» — вакно.

«Окі-докі, націсьніце сюды, пачакайце, якая там табліца вылезла?» — бабця старанна выконвала ўсе інструкцыі. Аднойчы яна нават настроіла IP-адрас на сваім ноўтбуку. Я дыктаваў праз тэлефон, дзе якую табліцу адкрыць і на што націснуць. А яна ціснула. І ўсё запрацавала. У той момант я зразумеў, што чалавек можа ўсё. Абы хацелася. Калі бабця настройвае айпішнік у 70+, я некалі вывучу джаваскрыпт.

Каб запрацаваў кампутар, дзед тройчы хадзіў на пошту і клаў грошы на інтэрнэт

Больш за ўсё бабцю цікавіў скайп: каб можна было размаўляць зь нямецкай унучкай. Калі нешта не працавала, яна званіла беларускім унукам і скардзілася, што ў яе «пазыўныя не зялёныя». Гэта значыць, не гарэў зялёны значок скайпу.

Але бабця разьбіралася. У першыя гады мышку яна ня брала ў рукі. Ёй было спадручней «пальцам», то бок тачпадам. Потым яна стала тыркаць у клявіятуру, пісала паведамленьні ў скайпе, мяняла статусы. Маўляў, «паехала на пахаваньне ў Кавалі». Ну норм, у Кавалі дык у Кавалі.

Тым часам дзед круціўся вакол кампа. Ён падыходзіў, толькі калі бабця сама ўжо дазвоньвалася да чарговых унукаў. Як выдатнік і начальнік па жыцьці, як разумнейшы за бабу, дзед ня мог дапусьціць думкі, каб яго вучыла жонка.

Падглядамі за бабцяй, кароткімі ўрокамі ад унукаў дзед пачаў асвойваць кампутар. Праўда, да ўзроўню бабці ён не дацягнуў. Неяк тэлефануе і заяўляе, што ўжо тройчы хадзіў на пошту класьці грошы на інтэрнэт. А кампутар усё адно не ўключаецца. У той дзень комп у дзеда проста згарэў.

Самым мілым ад дзеда было тое, як ён назваў курсор. «А дзе той матыль лётае?» — шукаў дзед на экране курсор. Прыглядзіцеся і вы да формы курсора.

Цяпер у бабці і дзеда ўжо трэці ноўт. Карыстаюцца ім разам. Часьцей за ўсё — проста скайпам. І праз той скайп у іх ледзь ня здарыўся развод. Бабця некуды зьехала. У кантактах вісіць спам — паведамленьне ад «амэрыканскага генэрала». Ну, такая старая майса: «Добры дзень, Алена, я амэрыканскі генэрал. Пералічыце грошай на падарунак майму сыну». Кажу дзеду: «Глядзіце, вунь ужо хто да бабы піша!»

«Што?!.. — разьюшыўся дзед. — Выдалі таго генэрала. Яшчэ зьедзе да яго!»

Я проста выдаліў. Ня стаў тлумачыць, што такое «спам».

Бабця мае профіль у «Аднаклясьніках». Каб не перасылаць фатаздымкі, дочкі дадалі яе ў ОК, і цяпер яна бачыць усе абнаўленьні. Калі мы яе рэгістравалі, яна прасіла, каб знайшлі яе аднаклясьнікаў і дадалі таксама ў сябры. Тлумачым, што малы шанец знайсьці выпускнікоў пачатку 1950-х. Але бабця настойвала: «Зоська жывая, я ж яе бачыла на Дзяды».

Мы паказвалі бабці, як можна чытаць навіны. Яна захапілася і ўпершыню за доўгі час адпісалася ад любімых «Аргумэнтаў і фактаў». Кажа, што ведае з інтэрнэту ўсе навіны наперад дзеда, які чытае газэту і глядзіць тэлевізар. Ды яшчэ і бясплатна. Дзед потым падпісаўся на газэту назад. Але бабця штораз пераказвае яму спойлеры ўсіх навінаў.

У бабці зьявіліся новыя пірагі і новыя ўзоры вязаньня. Іх яна глядзіць на ютубе. А яшчэ шукае розныя штукі ў «колгейце» — так яна называе google.

Сядзіш у мяккім крэсьле, глядзіш імшу онлайн — ну кайф!

Але самае дарагое, што дае ёй ноўтбук — гэта вера. Бабця моцная каталічка. А ў вёсцы няма касьцёла. Найбліжэйшы — у Ружанах, за 11 кілямэтраў. Раней ксёндз прыяжджаў у суседнюю вёску. Але там ужо мала хто застаўся, і ён зьяўляецца толькі на Тры каралі. Дзед жа шкадуе машыну. 11 км у адзін бок — сур’ёзны трып.

Мы знайшлі ідэальны варыянт — імша онлайн. У Польшчы ці ня ў кожным касьцёле стаяць вэб-камэры. І ёсьць сайты з пагадзінным раскладам усіх касьцёлаў. Проста падбіраеш па раскладзе спасылку і глядзіш імшу зь Любліна ці Кракава. Бабця ня шмат дзе была ў Польшчы, але сёньня інтэр’еры польскіх касьцёлаў ведае нашмат лепш, чым беларускіх. Сядзіш у мяккім крэсьле, глядзіш на алтар і ксяндза зь міністрантамі, молісься разам з усімі — ну кайф! Адзінае, што спавядацца нельга і прымаць камунію нельга. Хоць і такі сэрвіс павінен зьявіцца неўзабаве. А можа, ужо і ёсьць недзе.

Але за столькі часу польскія касьцёлы бабці трохі прыеліся. Сама (!) яна знайшла онлайн-трансьляцыю з Чырвонага касьцёла. На жаль, іншыя касьцёлы пакуль ня робяць сталых трансьляцый. А таму бабця ўжо хутка зможа пераймаць інтанацыі Ўладыслава Завальнюка.

Бабця ж хоча глядзець імшу з роднай фары ў Горадні. На жаль, пакуль гэта немагчыма. Дадалі ёй у закладкі catholic. by. Але бабця гэты сайт ужо раскрытыкавала. Бо там толькі можна навіны чытаць і тэлефоны парафій даведвацца. А хочацца глядзець жывое відэа.

Цяпер чакаем, пакуль паставяць вэбкі ў нашых касьцёлах. І думаем, як бы прывучыць бабцю фатаграфаваць на тэлефон. Можна ж будзе завесьці інстаграм. Бо ў вёсцы ж толькі выйдзі на двор — і ляпі бясконцыя сторыз. Індычка заляцела на вінаград. Кумпяк у скрыні паружавеў. Сабака грызе ката — але мілата! Колік Мароз на матацыкле едзе. Ды яшчэ і цьвярозы! Лайк і рэпост.

Антон Трафімовіч, «Радыё Свабода»