Жыццё і подзвіг Міхася Жызьнеўскага

Гісторыя ўганараваньня беларускага Героя Ўкраіны.

Пяць гадоў таму, 22 студзеня 2014 году падчас Эўрамайдану ў Кіеве быў забіты беларус Міхась Жызьнеўскі. Пазьней яго назавуць Героем Украіны, прэзыдэнт Парашэнка перадасьць Зорку Героя ягоным бацькам у 2017 годзе. Забойца дагэтуль ня знойдзены, піша svaboda.org.

Ніна Жызьнеўская, маці героя Нябеснай сотні Міхася Жызьнеўскага, памерла 4 траўня 2018 году на 62-м годзе жыцьця. Менш як празь месяц пасьля таго, як пахавалі ейнага мужа, 73-гадовага Міхаіла Жызьнеўскага.

«Нарэшце!» — так сацыяльныя сеткі ва Ўкраіне адрэагавалі на ўганараваньне званьнем Героя Ўкраіны беларуса Міхася Жызьнеўскага. Залатую зорку героя атрымалі бацькі — Міхаіл і Ніна Жызьнеўскія — у Кіеве падчас сустрэчы з прэзыдэнтам Украіны Пятром Парашэнкам.

Пятро Парашэнка (зьлева) і бацькі Міхася Жызьнеўскага

Менавіта бацькі набліжалі гэты дзень, неаднаразова зьвяртаючыся да ўкраінскіх ўладаў з просьбай ўшанаваць свайго сына пасьмяротна найвышэйшай узнагародай Украіны. Такім чынам яны хацелі спыніць хвалю абразаў і абвінавачаньняў у «бандэраўшчыне», якія пасыпаліся ў Беларусі на іхную сям’ю адразу пасьля гібелі Міхася.

На магіле Міхася Жызьнеўскага ў Гомелі (зьлева ад помніка – бацькі Міхася)

«Забілі Локі!»

Міхась Жызьнеўскі стаў адной зь першых ахвяраў сутыкненьняў удзельнікаў Эўрамайдану зь міліцыяй. Гэта адбылося раніцай 22 студзеня 2014 году, калі «Бэркут» пайшоў у наступ ва ўрадавым квартале на вуліцы Грушэўскага, разьбіраючы барыкады і затрымліваючы людзей. Першым застрэлілі ўкраінскага грамадзяніна армянскага паходжаньня Сяргея Нігаяна, другім — Міхася Жызьнеўскага. У той дзень загінулі пяць чалавек, і чацьвёра зь іх — у выніку агнястрэльных раненьняў у грудзі, шыю і галаву. Каля 200 пратэстоўцаў атрымалі раненьні.

У штабе нацыянальнага супраціўленьня, дзе аказвалі мэдычную дапамогу параненым, нават не адразу ўдалося высьветліць прозьвішча беларуса — актывісты былі разгубленыя з прычыны гібелі замежнага грамадзяніна. Яго ведалі як Аляксея. Часам ён прадстаўляўся Локі. Казаў, што выбраў гэтае імя са скандынаўскай міталёгіі — так звалі бога хітрасьці і падману, які быў адначасова станоўчым ды адмоўным героем.

Паведамленьне прэсавай службы УНА-УНСО пра гібель Міхася Жызьнеўскага

Міхась Жызьнеўскі браў удзел у акцыі пратэсту зь першых дзён — ён уваходзіў у самаабарону, якая ахоўвала Эўрамайдан.

Уцёкі ва Ўкраіну

Міхась Жызьнеўскі прыехаў ва Ўкраіну ў 2005 годзе, калі яму было 17 гадоў. Як распавядала маці, Ніна Жызьнеўская, кіраўнік рыцарскага клюбу, у якім займаўся Міхась, узяў яго з сабою ў якасьці «жывога шчыта»: нібыта ён пазычыў грошы на выраб сярэднявечных дасьпехаў, але пазыку не вярнуў і вымушаны быў уцякаць, хаваючыся ва Ўкраіне. Але сам Міхась пераконваў сваіх сяброў з УНА-УНСО, што зьехаў зь Беларусі праз палітычны перасьлед.

Міхась Жызьнеўскі на Майдане

Ва Ўкраіне Міхась спачатку спрабаваў замацавацца ў Данецку, потым у Крывым Рогу і Кіеве. Урэшце спыніўся ў Белай Царкве, што ў 90 кілямэтрах ад украінскай сталіцы. Менавіта там ён працаваў зваршчыкам і мантажнікам вокнаў. Ягоныя сябры сьцьвярджалі, што гэтая праца для Локі была толькі сродкам заробку — ён працягваў цікавіцца гісторыяй, міталёгіяй, вайсковай справай і рыцарскім рухам. Міхась займаўся страйкболам і, дарэчы, менавіта дзякуючы гэтаму захапленьню далучыўся да УНА-УНСО — у гэтай арганізацыі была выдатная страйкбольная каманда.

Пасьля ўцёкаў ва Ўкраіну Міхась Жызьнеўскі не кантактаваў зь сям’ёю на працягу 7 гадоў. Што праўда, у 2014 годзе плянаваў паездку да бацькоў у Гомель.

Разьвітаньне ў дзень нараджэньня

У дзень нараджэньня, калі Міхасю Жызьнеўскаму павінна было споўніцца 26 гадоў, зь ім разьвітваліся ў Міхайлаўскім саборы Кіева. Пасьля паніхіды, на якую прыйшлі каля 10 тысяч чалавек, труну пад выгукі «Герой» і «Жыве Беларусь!» несьлі па некалькіх вуліцах Кіева, праз майдан Незалежнасьці да барыкадаў на вуліцы Грушэўскага, дзе ён загінуў.

Самы вядомы герой Нябеснай сотні

У часе Рэвалюцыі годнасьці загінулі больш як 100 украінцаў. Усе яны пасьмяротна былі ўганараваныя званьнем Героя Ўкраіны. За выключэньнем двух замежных грамадзян — беларуса Міхася Жызьнеўскага і грузіна Давіда Кіпіяні. Для ўкраінцаў яны ўсё роўна заставаліся героямі, хоць і бяз зоркі. Абодва сталі рыцарамі ордэна Герояў Нябеснай сотні — гэтая ўзнагарода была заснаваная ў 2014 годзе ўжо пасьля зьмены ўлады ва Ўкраіне.

Помнік героям Нябеснай сотні ў Кіеве

Можна сьцьвярджаць, што Міхась Жызьнеўскі стаў адным з самых вядомых герояў ва Ўкраіне. Яго памятаюць і шануюць:

У 2015 годзе была заснаваная ўкраінска-беларуская літаратурная прэмія памяці Міхася Жызьнеўскага «Воін сьвятла». Яе штогод прысуджаюць украінскаму і беларускаму аўтару за стварэньне вобраза героя, які адстойвае свабоду і справядлівасьць.

У 2016 годзе імем Міхася Жызьнеўскага перайменавалі вуліцу Германа Цітова ў горадзе Оўруч Жытомірскай вобласьці.

У Кіеве на вуліцы Грушэўскага ёсьць два помнікі беларусу Міхалу Жызьнеўскаму, у тым ліку на месцы ягонай гібелі пасярэдзіне праезнай часткі вуліцы Грушэўскага, а таксама памятная дошка на вуліцы Беларускай і іншыя памятныя знакі з партрэтам Міхася.

Помнік Жызьнеўскаму пасярэдзіне праезнай часткі вуліцы Грушэўскага Адкрыцьцё помніку загінулым за Ўкраіну беларусам 28 сакавіка на Беларускай вуліцы, 22 у Кіеве. Кіеў, 28 сакавіка 2016 году

Шлях да зоркі

Ва Ўкраіне больш як тры гады ішлі дыскусіі, як ушанаваць вышэйшай узнагародай замежных грамадзян, якія загінулі падчас Рэвалюцыі годнасьці. У парлямэнт накіроўваліся некалькі варыянтаў адпаведнага законапраекту.

Міхась Жызьнеўскі быў пасьмяротна ўзнагароджаны ордэнам герояў Нябеснай сотні

І толькі сёлета ў красавіку Вярхоўная Рада Ўкраіны на ініцыятыву прэзыдэнта ўхваліла зьмены ў закон «Аб дзяржаўных узнагародах», згодна зь якімі званьне Героя Ўкраіны можа прысвойвацца як выключэньне тым замежным грамадзянам, якія ўжо «ўзнагароджаныя ордэнам Герояў Нябеснай Сотні, а таксама за зьдзяйсьненьне выключнага геройскага ўчынку, зьвязанага з адстойваньнем канстытуцыйных прынцыпаў дэмакратыі, правоў і свабод чалавека падчас Рэвалюцыі годнасьці (лістапад 2013-га — люты 2014 году)».

З 2016 году бацькі — Міхаіл ды Ніна Жызьнеўскія — атрымліваюць і пажыцьцёвую пэнсію, прызначаную ўказам прэзыдэнта Пятра Парашэнкі на ўшанаваньне памяці іхнага сына.

Прэзыдэнт Украіны Пятро Парашэнка разам з жонкай ускладаюць кветкі да помніка Міхасю Жызьнеўскаму ў Кіеве

Няпросты выбар для Лукашэнкі

Падчас вясновых акцыяў пратэсту ў Беларусі дзяржаўныя СМІ выкарыстоўвалі факт гібелі Міхася Жызьнеўскага ў прапагандысцкіх фільмах, малюючы нэгатыўны вобраз Эўрамайдану. Ды і сам Аляксандар Лукашэнка, калі закранаў тэму ўдзелу беларусаў у ваенных дзеяньнях на Данбасе, выказваўся даволі рэзка, хоць і пазьбягаў згадваць імя Міхася Жызьнеўскага.

Дома ў бацькоў Жызьнеўскага. Партрэты Міхася

«З тымі, хто сёньня ваюе, мы разьбярэмся, калі яны вернуцца ў краіну. Я ўсіх папярэдзіў, і на заканадаўчым узроўні мы прынялі рашэньне: калі ты пайшоў ваяваць (гэта значыць забіваць) — ня важна, на баку Данбаса ці супраць яго, — то мы зь цябе спытаем. Гэта адзінкі, можа, нейкія два дзясяткі чалавек. Адзін на Майдане паваяваў — труп прывезьлі», — заявіў ён у 2015 годзе падчас наведваньня Беларускага мэталюргічнага заводу ў Жлобіне.

Дарэчы, ва Ўкраіне наведваньне мэмарыялу на алеі Герояў Нябеснай сотні ў Кіеве стала пратакольным захадам для ўсіх афіцыйных замежных дэлегацый. І, верагодна, у кіраўніка Беларусі будзе няпросты выбар, пакласьці ці не кветкі да помніка беларусу, што загінуў на Майдане, — сёлета ў жніўні чакаецца візыт Аляксандра Лукашэнкі ва Ўкраіну.