«Стары Ольса»: Когда мы раньше столько улыбались один одному и незнакомым?

Как белорусские артисты активно выступают на дворовых концертах.

В начале осени протестные цепи солидарности на улицах Минска переросли в полноценное дворовое движение. На концерты в разных микрорайонах столицы местные жители стали приглашать белорусских артистов, которые с удовольствием выступают бесплатно, несмотря на все риски. Tut.by поговорил с Павлом Аракеляном, Андрусем Такиндангом, группами «РСП» и «Стары Ольса»: спросили, зачем им это и не бывает ли страшно.

Аракелян: «Адбываецца раённае спаборніцтва — хто лепш заспявае «Купалінку»

Обычно известный саксофонист Павел Аракелян выступает на народных концертах в джаз-дуэте с коллегой — контрабасистом Алексеем Крышталем. География выступлений музыкантов очень широкая: вместе они дали более 30 концертов.

— На дадзены момант гэта амаль усе кропкі Мінска плюс аколіцы — Копішча, Сеніца, Калодзішчы, Ждановічы. Я, калі шчыра, усяго ўжо і не памятаю, бо кепска арыентуюся.

Выступать на уличных акциях Павел начал давно: еще со времен цепей солидарности. А вот давать концерты во дворах — где-то месяц тому назад. Спросили, какие площадки собирали больше всего людей:

— Гэта раён «Рыгі», Антонаўскі парк, Змей Змагарыч на Уруччы, «Плошча Калеснікавай», Лябяжы, «Плошча перамен». Як ні дзіўна, гэта і вуліца Янкі Маўра, але здаецца, што тады на канцэрт завіталі суседзі з іншых раёнаў.

— А меньше всего?

— Напэўна, на адным з першых нашых канцэртаў на вуліцы Панамарэнкі, у жыхароў была толькі першая ці другая тусоўка. Было каля 30−40 чалавек, але яны крэпкія, там ужо па 200−300 чалавек збіраюцца.

В основном на дворовых концертах Павел исполняет детские композиции, причем отрицательных персонажей. Например, песни Карабаса-Барабаса, пиратов, мышей из мультфильмов про кота Леопольда.

— Это потому что во дворах собирается много семей с детьми?

— Па-першае, прыходзяць рэальна шмат дзетак. Па-другое, мы любім гэтыя песні, бо яны зараз чартоўскі актуальныя, убіраюць у сябе адмоўныя рысы людзей. Плюс яны да майго вобразу падыходзяць.

А еще на стихийных концертах Аракеляна можно услышать несколько символических песен, которым обычно подпевает весь двор: «Тры чарапахі», «Простыя словы» и — обязательно — «Купалінку». Во время ее исполнения музыканты просят снимать видео и отправлять ему.

— Нават адбываецца раённае спаборніцтва — хто лепш заспявае «Купалінку». Пакуль у маім топе «Плошча перамен», раён вуліцы Янкі Маўра, на Змагарыча класна спявалі. Каб абраць лепшае відэа, баюся, прыйдзецца пераглядаць іх усе і звяртацца па дапамогу да журы.

— Вас как-то благодарят местные жители?

— Я ад самага першага канцэрта пісаў, што мы выступаем цалкам бясплатна да канца гэтых падзей, як я лічу, ваеннага часу. Час ад часу нам неяк спрабуюць аддзячыць грашыма, мы звычайна адмаўляліся, але людзям усё адно, яны не хочуць слухаць. Таму часам прымаем нейкія грошы. У нас ужо ёсць невялічкі фонд — ён збольшага пойдзе на дабрачыннасць. Хаця, калі быць шчырым, аднойчы мы на сабраныя грошы набылі сабе два блокі цыгарэт і торт, так што частка пайшла на асабістыя патрэбы, — смеется музыкант.

А вот какие-то символические презенты от белорусов, говорит Павел, — это самое приятное.

— На «Плошчы Калеснікавай» нам падарылі цукеркі «Беларусачка», у Сеніцы — календарыкі са сцягам, ва Уруччы — вялікі сцяг са Змагарычам, ён мне вельмі падабаецца. Дзесьці нам дарылі бел-чырвона-белую пасцілу, часта людзі прыносяць самаробныя печыва, бутэрброды. Дарэчы, яны звычайна вельмі смачныя.

— Почему вы вообще это делаете?

— Бо адчуванне, што ідзе сапраўдная вайна, барацьба дабра са злом. І проста немажліва не далучыцца: я ад грамадзянскай працы адмовіўся, бо не магу гэтым займацца падчас таго, што адбываецца. У такія часіны музыка аб’ядноўвае людзей, уздымае баявы дух. З майго пункту гледжання, зараз трэба ўсе сілы аддаваць на тое, каб быць побач са сваім народам.

Павел говорит, что его концерты силовики не срывали, но разгоны случались сразу после выступлений.

— Хваліцца не буду, канешне, бывае страшна. Адусюль хвасты цягнуцца, бывае, што і касманаўты прылятаюць. Але зараз не час баяцца. Хаця разумнаму чалавеку страх дапамагае правільна дзейнічаць і прымаць правільныя рашэнні.

Напомним, что 12 октября Аракелян выступил на закрытом концерте в поддержку независимых СМИ. На нем он исполнил то же самое, что обычно играет во дворах.

Такинданг: «Такога шалёнага попыту на альтэрнатыўную беларускую музыку не было ніколі»

Андрусь Такинданг успел дать более 15 дворовых концертов: например, в Уручье, Зеленом Луге, жилых комплексах «Маяк Минска» и «Магистр», даже в Колодищах и Сенице. Обычно он выступает со своей группой «Рэха», иногда — один. В репертуаре музыкантов только собственные песни, «Муры» и «Перемен» и так есть кому исполнять, смеется Андрусь.

Концертная деятельность во дворах началась для музыканта с того, что его пригласили выступить в Каменной Горке. Правда, тогда на концерт приехало много силовиков в оливковой форме и балаклавах, местным жителям пришлось от них убегать. Артиста приютили в одной из соседних квартир. Но впечатления от дворовых концертов у Андруся только положительные.

— У кожным раёне без выняткаў вельмі душэўныя людзі, яны ўражваюць сваёй самаарганізацыяй. Жыхары двароў запрашаюць нас, прывозяць і адвозяць, кормяць, дараць сцягі, сувеніры і саладосці, збіраюць грошы на штрафы, забяспечваюць бяспеку, нават коштам свайго камфорту.

Тут лидер группы «Рэха» вспоминает, что после одного из его выступлений силовики задержали двух женщин. Уточнили, не страшно ли ему выступать в таких условиях.

— Бывае непрыемна, калі ты мусіш хутка збірацца, таму што прыязджае бусік. Гэта раздражняе, бо пасля выступу хочацца яшчэ з людзьмі паабдымацца, паразмаўляць. А так — спяваць нястрашна. Замілаванне мясцовымі жыхарамі куды большае, чым страх быць затрыманым. Для мяне затрыманне на 15 сутак — вельмі лайтовая плата за тое, каб быць сведкам, як мінчукі сябе годна захоўваюць. На вачах фармуецца нацыя, праяўляюцца лепшыя якасці беларусаў.

А еще, делится Такинданг, его очень тронуло, когда после концерта в районе Тракторного завода жители собрались массово писать открытки политзаключенным.

Больше всего людей собрали концерты «Рэха» в Малиновке рядом со знаменитым зубром, в Серебрянке и на Тракторном заводе. Меньше всего слушателей Андрусь насчитал на выступлении в Колодищах, но это он списывает на то, что, во-первых, это военный городок, а во-вторых, для местных жителей его концерт был один из первых.

— Мы займаемся творчасцю 18 гадоў, але такога шалёнага попыту на як нашую музыку, так і на беларускую ўвогуле не было ніколі. Часам нават даводзіцца адмаўляцца ад прапаноў, бо сыграць па два-тры канцэрты на дзень бывае немагчыма. Але гэта рэнесанс гурта «Рэха» і, як па мне, альтэрнатыўнай беларускай музыкі. Музычная культура Беларусі на маіх вачах вырасла ў дзесяць разоў.

— Почему выступаете на народных концертах?

— Таму што нас запрашаюць, а адмовіцца ад гонару ўдзельнічаць у жыцці горада немагчыма. Для артыста гэта шчасце — быць запатрабаваным і верыць, што ты сваёй музыкай дапамагаеш супрацьстаяць гвалту і нялюдскасці. Зараз моцна акрэсліліся межы, добрых і адэкватных людзей адразу відаць — іх большасць. Хочацца быць сярод іх і хоць чымсьці дапамагаць фармаванню вольнага грамадства.

«РСП»: «Усім страшна. Але што з таго? Не страшна толькі ідыётам»

За месяц ребята из эксцентричной группы «РСП» успели дать четыре-пять дворовых концертов. В том числе в Осмоловке, на улице Гурского, в жилом комплексе «Минск Мир» и в Молодечно. Рассказать о новом для коллектива опыте согласился Денис Тарасенко, гитарист группы. Спросили, почему музыканты присоединились к дворовому движению.

— Гэта неяк само сабой адбылося, адмысловага штуршка не было. Нас запрасілі — і мы з радасцю пагадзіліся, бо бачылі, што нашыя калегі па музычным цэху гэтак ужо робяць.

Дворовые концерты, которые проводили «РСП», всегда собирали много слушателей. По ощущениям музыканта, больше всего гостей пришло на выступление в районе Михалово, на улице Гурского.

— Мы выступалі на гаўбцы на чацвёртым паверсе, а ўнізе, на дзіцячай пляцоўцы, было наўскідку чалавек чатыраста — гэта тыя, каго мы пабачылі па ліхтарыках на тэлефоне. А так, можа, і ўсе пяцьсот былі.

Но Денис говорит, что, возможно, самый первый концерт — в Осмоловке — артистам запомнился больше других. И вот почему:

— У нас жа электрычнае гучанне, для нас выступаць з акустыкай неўласціва. Раней мы наадварот адмахваліся ад акустычных канцэртаў, яны абмяжоўваюць раскрыццё поўнай палітры песні. Таму, калі я пачаў граць у Асмалоўцы, мяне спачатку каробіла, але потым я ўбачыў шчаслівыя вочы людзей — і гэта перабіла вымушаныя нязручнасці.

Музыканты исполняют песни из собственного репертуара, в том числе новые. Хит «Ашчушчэнія» на Осмоловке прозвучал аж пять раз — по просьбе местных. Ее музыкант называет одной из самых актуальных песен в своей дискографии, хотя сейчас актуально звучат и композиции, написанные 10 лет тому назад. А вот каверы группа не исполняет.

— «Тры чарапахі», дзякуй богу, ёсць каму спяваць, таму мы вырашылі гэту песню аддаць іншым. Мы свае-та песні да канца вывучыць не можам, яшчэ чужыя вучыць… — шутит Денис.

Обычно местные жители благодарят музыкантов за выступление словами, угощают сладостями. Но есть и донат-бокс: если кто-то считает нужным, может поддержать артистов деньгами.

— Гэтыя грошы звычайна ідуць на тое, каб зладзіць канцэрт: на паліва, арэнду апаратуры, новыя струны — умовы надвор’я іх вельмі хутка псуюць, амаль пасля кожнага выступу даводзіцца мяняць.

В ответ на вопрос, почему музыканты вообще выступают во дворах, Денис задается вопросом, почему остальные этого не делают.

— Мы не можам застацца ў баку і чым толькі можам падтрымліваем дваровае кансалідаванне. Тым больш людзі вельмі засумавалі па канцэртах, нам таксама не стае канцэртных пляцовак. Атмасфера дваровых святаў цудоўная, не горшая за вялікія канцэрты. Гэта абмен творчай энергіяй, які адбываецца ў любым выпадку.

Все концерты «РСП» прошли мирно, без разгонов. Тем не менее музыкант признается:

— Усім страшна. Але што з таго? Не страшна толькі ідыётам.

«Стары Ольса»: «Калі мы раней столькі ўсміхаліся адзін адному і незнаёмым?»

Музыканты из группы «Стары Ольса», которая играет средневековую музыку, пока успели дать только два концерта во дворах — в Чижовке и Малиновке. Участница коллектива Мария Шарий объяснила почему. Оказалось, один из музыкантов группы — контакт первого уровня по коронавирусу.

— Дзеля бяспекі запланаваныя выступы перанеслі. Спадзяемся, хвароба яго не закране і ў хуткім часе мы зможам даехаць туды, дзе нас чакаюць. Увогуле, ужо сабраўся вялікі спіс запрашэнняў ад розных раёнаў і па-за межаў горада. Тут і легендарная «Плошча перамен» з Асмалоўкай, і Ангарская, Ратамка і Калодзішчы і іншыя.

На концерте в Малиновке, вспоминает Мария, был аншлаг, двор был полностью заполнен людьми, пришло около 250 человек, многие смотрели выступление «Старога Ольсы» с балконов.

— Там крутая атмасфера. Быццам прыехаў на вялікае сямейнае свята. Учынілі проста феерычны прыём!

А в Чижовке «Стары Ольса» был первой группой, кто выступил там с дворовым концертом.

— Мы загадзя не анансуем канцэрты ў дварах, але народнае радыё распаўсюдзіла навіну далёка за межы раёна. Нават пісалі і званілі, ці праўда, што прыедзем. Сабралася, пэўна, каля 150 чалавек, а можа і болей. Бачна было, што большасць незнаёмыя паміж сабой. Я вельмі рада, што наш прыезд змог сабраць такую кампанію ў не самым багатым на падзеі раёне.

Местные жители благодарят артистов настроением, словами благодарности, чаем с пирогами, цветами. Но вот что самое дорогое для музыкантов:

— Акрамя традыцыйных пачастункаў нам дараць усмешкі. Яны моцна зараджаюць. Калі мы раней столькі ўсміхаліся адзін аднаму і незнаёмым? А яшчэ ў нас цяпер ёсць сцяг Чыжоўкі.

Один из любимых форматов группы — средневековая дискотека. Ее они и устраивают на своих концертах.

— Мы склалі танцавальную праграму: старадаўнія і беларускія народныя. Танцы саграюць, разнявольваюць і як мага найлепей спрыяюць знаёмству. На заўтра паўгорада табе родныя і блізкія! Падыспань — увогуле танец сезону. Гэта нескладаны вальс, напрыканцы кожнай часткі пары мяняюцца партнёрамі. Калі шмат людзей, можна танчыць да раніцы, пакуль з усімі не перазнаёмішся. Думаю, людзям будзе што згадаць.

Выступать с концертами во дворах — это всегда риск, уверенности ни в чем нет, считает Мария. И цитирует лидера группы «Стары Ольса» Дмитрия Сосновского:

— «Смеласць — гэта калі страшна, але ідзеш». Бярэм мінімум інструментаў і без сярэднявечных строяў, каб быць мабільнымі. Разгонаў не было і, спадзяемся, не будзе. Сустрэчы ж з суседзямі — для знаёмства, дзеля паляпшэння жыцця ў доме, двары, раёне.

По словам Марии, несмотря на все риски, группа не может оставаться в стороне от происходящего, ведь сегодня как никогда нужно объединяться, помогать друг другу.

— Калі наша музыка можа згуртаваць, падтрымаць дух, даць сілы, мы будзем граць. Салідарнасць нас выратуе.

В столичных микрорайонах десятки концертов дают Змитер Вайтюшкевич, Пит Павлов, Светлана Бень и другие музыканты. За границей активно гастролируют NaviBand. Если вам интересно почитать о том, зачем они это делают, пишите в комментарии — и мы свяжемся с артистами.