Язэп Янушкевіч: З беларускім народам адбылася нацыянальная рэвалюцыя

Беларусы падобныя да славутых герояў з часоў паўстання 1863 года.

Ідучы на гэтае інтэрв’ю падчас суботніх хваляванняў у Менску, карэспандэнтка «Радыё Рацыя» ледзь не трапіла ў рукі сілавікоў.

Збягаючы ад атакі людзей у чорным, Вольга Сямашка разам з іншымі схавалася ў касцёле на Залатой Горцы. Ратаваліся ў касцёлах самі і захоўвалі там жа зброю паўстанцы Каліноўскага.

Тым больш знакавай атрымалася гутарка, запісаная ў суседнім Палацы мастацтваў, дзе ішоў фестываль інтэлектуальнай кнігі Pradmova.

Пра тое, наколькі сучасныя падзеі нагадваюць паўстанне 1863 года, «Радыё Рацыя» пагутарыла з удзельнікам фэсту – аўтарам кніг пра інсургентаў, пісьменнікам і даследчыкам Язэп Янушкевічам.

— Наколькі людзям зараз патрэбная такая гістарычная літаратура?

— Ведаеце, вы нават сама сталі сведкай, калі маладзён набыў «Партрэты паўстаньня», прызнаўся, што лекар і працуе ў медыцынскім музеі. Запытаў у мяне: «Ці былі лекары ўдзельнікамі паўстання?». На што я адкрыў яму адпаведную старонку з партрэтамі Пятра Чакатоўскага. Скажам гэта прозвішча мала каму што гаворыць, але менавіта ён быў кіраўніком менскай паўстанцкай арганізацыі, пра якую мы ў адрозненні, скажам ад варшаўскай, нават віленскай, якія былі выяўлены на допытах, то менская не была выкрыта. Чакатоўскага саслалі, а пасля яго зноў стаў кіраўніком менскай паўстанцкай арганізацыі Багуслаў Семірацкі, які таксама быў лекар. Ён быў схоплены амаль што, як цяпер, падчас дапамогі. Прысуд быў адносна лёгкі, бо як бы гуманна, але ён тлумачыў гэта клятвай Гіпакрата, што ён павінен дапамагаць параненым. Яго проста саслалі, а пасля выявілася, відаць з даносу, што ён не проста лекар, але і кіраўнік. Тады на загад Мураўёва сказалі выклікаць яго, з Ніжагародскай губерні, сюды на дазнанне. Сучаснікі пісалі, што па дарозе, на этапе з Расеі сюды ў Вільню, баючыся новых катаванняў, Багуслаў Семірадзкі проста атруціўся, скончыў жыццё самагубствам. Таму моладзь разумее, што жыццё, якое б кароткае яно не было, лепей жыць па годных, высокіх арыенцірах. Нашыя арыенціры – гэта нашы славутыя героі, як і было ў часы паўстання 1863 года. Не дарэмна цяпер на плакатах, у нашы дні, мы можам сустрэць рэха і прачытаць згадкі «Лістоў з-пад шыбеніцы» Каліноўскага: «Толькі тады, народзе, зажывеш шчасьліва, калі над табою Маскаля ўжэ ня будзе!».