Трымайся, Кацюша!

Калі чалавек паступае паводле сумлення, ягонае жыццё не можа быць знявечана.

Мая каханая! Пісаць жонцы ў турму — гэта цяжкое пакаранне. Віншаваць жонку ў турме з навагоднімі святамі і рабіць гэта праз адкрыты ліст, бо звычайныя лісты да яе не прапускаюць цэнзары, — пакаранне яшчэ больш цяжкае. Але іншай магчымасці сказаць табе «З Новым годам і Калядамі!» я проста не маю.

Ці разумелі мы, што такое з намі можа здарыцца? Канешне. Памятаеш, як мы яшчэ ў ліпені склалі для нашых блізкіх «памятку сваякам палітвязняў»? Гэта была своеасаблівыя інструкцыя на той выпадак, калі нас абодвух арыштуюць. У гэтым сэнсе ты мела пэўную фору перад некаторымі іншымі зняволеннымі — думаю, шмат хто з іх нават не ўяўляў сабе, што выказванне свайго меркавання, сумленнае выкананне сваіх прафесійных абавязкаў або проста праява салідарнасці можа каштаваць ім свабоды. На жаль, многія беларусы да 2020 года да канца не разумелі, у якой краіне жывуць. А вось мы з табою цудоўна ўсведамлялі гэта і рыхтавалі сябе да таго, што за нашыя перакананні мы можам трапіць у турму. І яшчэ лепш мы разумелі, што ва ўмовах нараджэння беларускай палітычнай нацыі, ва ўмовах абуджэння грамадства, рызыка павялічваецца ў разы, бо цяпер уладам будзе ўжо не да «лібералізацыі» і не да флірту з Захадам.

Я добра памятаю гэтае адчуванне надыходзячай лавіны, надыходзячага апакаліпсісу ў пачатку жніўня, яшчэ да выбараў. Хутка пагроза стала татальнай, пераўтварыўшыся ў неад’емную частку нашага жыцця. 10 жніўня каля метро «Пушкінская» побач з табою разарвалася граната, цябе ратавалі ад сілавікоў жыхары суседніх дамоў, і я да глыбокай ночы не ведаў, ці жывая ты. У канцы таго ж месяца цябе забралі на 24 гадзіны. У верасні — на 72 гадзіны, ты правяла іх на Акрэсціна. Кожную нядзелю, сыходзячы на стрым, ты брала з сабою «трывожны чамаданчык» з рэчамі для турмы. Кожную нядзелю мы разумелі, што сёння ты можаш дадому не вярнуцца. І аднойчы сапраўды не вярнулася: вось ужо другі месяц ты застаешся за кратамі паводле абсурднага абвінавачвання.

Мне пашанцавала трохі больш — я правёў за кратамі толькі 15 сутак (насамрэч, мне пашанцавала значна менш, бо я б задавальненнем памяняўся з табою месцамі — хаця ты наўрад ці б ты на гэта пагадзілася). Аднак справа, канешне, не ў колькасці праведзеных за кратамі дзён. Адзін з герояў «Ракавага корпусу» Аляксандра Салжаніцына сцвярджаў: «Самая цяжкае жыццё зусім не ў тых, хто тоне ў моры, рыецца ў зямлі або шукае ваду ў пустынях. Самая цяжкая жыццё ў таго, хто кожны дзень, выходзячы з дому, б'ецца галавой аб вяршнік — занадта нізкі». Калі верыць гэтай думкі — у нас дакладна не самае цяжкае жыццё. Сваімі ўчынкамі ў журналістыцы, сваімі паводзінамі ў якасці палітвязня за кратамі — ты дэманструеш сапраўдную веліч чалавечага духа. Калі б такіх людзей як ты ды іншыя палітзняволеныя не існавала, то звацца «чалавекам» ужо даўно было б сорамна.

Цяпер наша Беларусь перажывае страшныя, цёмныя часы. Я ведаю, што шмат у каго натхненне барацьбы і вера ў хуткую перамогу змянілася стомленасцю і дэпрэсіяй. Так, мы змагаліся, мы рызыкавалі сабою — але чаму не змагаліся іншыя?.. Мяркую, што тыя ж псіхалагічныя арэлі праходзяць у турмах і палітвязні, толькі ў значна больш вострай форме. Гэта цалкам натуральна і непазбежна ў такіх умовах. Гэтак сама непазбежна і тое, што стомленасць і дэпрэсія хутка зменяцца новым натхненнем і прылівам сілаў. І, нарэшце, перамогай. Бо аб’ектыўныя законы гісторыі яшчэ ніхто не адмяняў — як бы гэтаму не працівіліся людзі са зброяй у руках.

Каця, я магу табе пажадаць у 2021 годзе толькі аднога: свабоды. Каб мы маглі як мага хутчэй абняць адзін аднога, пацалаваць і пагутарыць без перашкодаў турэмнага цэнзара. Каб ты магла пабачыць бацькоў, бабулю і дзядулю, сяброў і калегаў. Каб ты магла зноў займацца сваёй любімай справай — журналістыкай. Усё астатняе, акрамя свабоды, ты маеш і так.

І яшчэ. У гэтым снежні мінула чацвертая гадавіна нашага шлюбу. У 2016-м мы паехалі ў вясельная падарожжа ў Малагу. У 2017-м святкавалі гадавіну ў Рыме, у в 2018-м — на Сардзініі. Ты заўсёды сама выбірала месца нашага святочнага адпачынку, бо ў цябе цудоўны густ. Але дазволь мне ў 2021 годзе зрабіць гэта ўсё ж самому. Я хачу, каб пятую гадавіну стварэння нашай сям’і мы святкавалі ў Новай Беларусі.

Я ўпэўнены, што ты падтрымаеш маю прапанову. Тым больш, што мы проста абавязаныя будзем там сустрэць гэтыя дні, а ў снежні 2021 года такая магчымасць, я веру, ужо з’явіцца.

Трымайся, Кацюша!

Маё каханне дапаможа табе ўсё пераадолець.

P.S. Вядомая савецкая дысідэнтка Наталля Гарбанеўская, удзельніца «дэманстрацыі семярых» супраць увода савецкіх войскаў у Чэхаславаччыну, казала: «Калі чалавек паступае паводле сумлення, ягонае жыццё не можа быць знявечана». Тут я дадаць магу толькі адно: гэта вялікае шчасце, што мы з табою гэтую думку цалкам падзяляем. Менавіта таму мы заўсёды будзем разам і заўсёды будзем шчаслівы!

*****

Кацярына Андрэева і Дар'я Чульцова знаходзяцца за кратамі больш за 50 дзён. Таксама 44 дні ў зняволенні журналістка TUT.BY Кацярына Барысевіч. Вы можаце падтрымаць дзяўчат лістом (не забудзецеся ўкласці чысты канверт).

Кацярына Бахвалава: 222160, г. Жодзіна, вул. Савецкая, д. 22а.

Дар'я Чульцова: 222160, г. Жодзіна, вул. Савецкая, д. 22а.

Кацярына Барысевіч: СІЗА № 1, 220030, г. Мінск, вул. Валадарскага, д. 2.

Паводле звестак праваабаронцаў, у спісе палітвязняў цяпер 169 прозвішчаў. За гэтай сухой лічбай стаяць 169 сем'яў, якія чакаюць блізкіх на волі і сумуюць па іх. Акрамя таго на сутках у навагоднюю ноч заставаліся 112 чалавек. Усе гэтыя людзі апынуліся за кратамі толькі таму, што хацелі жыць у лепшай краіне. Але свабоду кратамі не стрымаць, а прагу да волі не знішчыць. Мы жадаем усім палітвязням хутчэйшага вызвалення, а іх родным моцы і веры ў лепшае.

Ігар Ільяш, «Новы час»