«Рэчы, якія варушацца ў душы»

Андрэй Хадановіч прачытаў у Польшчы свае новыя вершы і пераклады.

Паэт і перакладчык Андрэй Хадановіч цяпер на трохтыднёвай творчай стыпэндыі ў Міжнародным цэнтры дыялёгу ў Краснагрудзе ў Польшчы, блізка польска-літоўскай мяжы. Падчас размовы зь Янам Максімюком ён прачытаў свае новыя вершы і пераклады, перадае «Радыё Свабода».

«Стыпэндыя, на якой я цяпер, прызначаная адмыслова для беларускіх літаратараў, каб яны маглі крыху адпачыць у Краснагрудзе і прысьвяціць сябе выключна літаратурным справам. Я другі бэнэфіцыяр, першай стыпэндыяткай напрыканцы мінулага году была Ганна Янкута.

Сёньня нельга цалкам ізалявацца ад сьвету, нават у Краснагрудзе. Праз ZOOM я праводзіў майстар-клясы з маладымі літаратарамі ў Менску, чытаў лекцыю для маладых музыкаў, вёў унівэрсытэцкія заняткі і нават прымаў іспыты.

Але ў Краснагрудзе я ўсё-ткі жыву паводле іншага календара і працоўнага часу, чым у Менску. Бывала, заседжваўся да 3-й гадзіны ночы.

У Краснагрудзе я разьбіраў з маладымі літаратарамі свой пераклад «каляднага верша» Іосіфа Бродзкага, які зрабіў за некалькі дзён да стыпэндыі.

Пераклаў апошні верш Уладзіміра Высоцкага. Магчыма, з маіх перакладаў Высоцкага ў будучыні зьбярэцца маленькая анталёгія.

Анталёгія сучаснай беларускай літаратуры «Wschód wolności», якая нядаўна выйшла ў Польшчы, гэта насамрэч суб’ектыўны зборнік, у якім адбіўся густ перш за ўсё дваіх перакладчыкаў — Богдана Задуры і Малгажаты Бухалік.

Расейскамоўны паэт Дзьмітры Строцаў, які трапіў у польскую анталёгію, трапіў туды абсалютна справядліва. Ён — беларускі паэт. Я рыхтую беларускія пераклады для заплянаванай кнігі Дзьмітрыя Строцава.

На стыпэндыі мне напісаўся верш пра «дыялёг двух Мілашаў», які пачынаецца радком «У Чарэі вечарэе», — распавёў Андрэй Хадановіч.

Уладзімір Высоцкі ў перакладзе Андрэя Хадановіча:

***

Уверсе й долу – лёд: паміж гібею.

Праб’юся ўгору? Прасьвідрую ніз?

Найлепш — наверх, каб не згубіць надзею,

А там — да справаў, у чаканьні віз.

Лёд нада мною, надламіся, трэсьні!

Я ў поце, як руплівец на жніве…

К табе вярнуся караблямі зь песьні,

І кожны верш забыты ажыве.

Жыву менш за паўвека — сорак зь нечым, —

Сагрэты Збаўцам і цяплом тваім.

Мне ёсьць што сьпець, устаўшы перад Вечным,

Мне ёсьць чым апраўдацца перад Ім.

11 чэрвеня 1980

Дзьмітры Строцаў у перакладзе Андрэя Хадановіча:

*

беларусь перакуленая

прабеглым узводам

па зямлі расьцякаецца

кроў

24.09.2020

*

пчолы ўпэўненыя

казаў Талстой

што яны для сябе зьбіраюць мёд

а насамрэч

яны апыляюць сад

беларусы думаюць

кажа Хрыстос

што яны зьбіраюць свой край

а насамрэч

сабой загойваюць сьвет

13.11.2020

Новыя вершы Андрэя Хадановіча:

*

У Чарэі вечарэе,

ноч над Сэйнамі ўстае.

Вершы Мілашаў Андрэю

будуць сьніцца, як свае.

Над Царквою Белай ветах

стаў, як вартавы ўначы.

Ходзяць вершы па сусьветах

і сьпяваюць, ідучы.

Проста з возера сузор’і

ў два каўшы пілі сьвятло.

Памянялася надвор’е —

і сузор’і замяло.

Кніга сьнегу — і заечы

сьлед, як дарчы надпіс там.

Дзяцел трохі недарэчы

грукае анапэстам.

Не пытайся, дзе і хто ты,

бо ў нябёсах не да нас:

проста ў белыя сумёты

зь неба выпадае час.

Помніш, у Гародні — льдзіны?

Пачынаўся крыгаход…

Напісаў за паўгадзіны,

а мінула дваццаць год.

Глуха, людзі, ў Краснагрудзе,

і ў Чарэі ні душы.

Іншых Мілашаў ня будзе,

прачынайся — і пішы.

19.01.2021, Краснагруда

*

Памяць блытае сьцежкі,

вабіць на тонкі лёд.

Лепіць з аблокаў сьнежкі,

цэлячы ў твой самалёт.

Дражніць. Драпае. Глючыць.

Кашляе давідна.

— Больш ня будзе балюча?

— Будзе, — кажа яна.

З намі ў кожным дакоры —

імі паўзьверх турмы

дыхаюць на ўсе зоры

поўныя грудзі зімы.

З намі ў бальнічных чэргах.

З роднымі лічыць дні.

Вучыць на саўндчэках

крыку і цішыні.

Мае ключы й паролі.

Сьмерць абжывае ў сьне.

– Мы не памрэм? Ніколі?

Абяцае, што не.

21.01.2021, Краснагруда

*

Калі дажывем да адлігі

і трапіць шампанскае ў кадр, —

чытаць будзем лепшыя кнігі,

хадзіць у сапраўдны тэатр.

Загояцца шнары і раны,

закончацца ганьба і трэш.

Расхлёбвае кашу абраны —

той/тая, каго абярэш.

Мільгне навіна-бліскавіца:

за ўсё атрымаў ліхадзей.

І едуць турысты дзівіцца

на неверагодных людзей.

Выгнанцы — адкрыта мяжа ім! —

вяртаюцца валам сюды.

І самі сябе паважаем,

бо выстаялі ў халады.

Зноў бачыць фэміда сьляпая,

праслаўлены кожны герой.

…Ды ўсё-ткі чагось не хапае,

па чымсьці сумуем парой.

Даўно прышчапілі заразу,

ня чуем гранатаў і куль.

…Схаваўшы нянавісьць пакуль

ля сэрца, да іншага разу.

23.01.2021, Краснагруда