Нина Багинская: Мне хорошо — я свободный человек

Как сейчас живет легенда белорусских протестов.

30 декабря 2021-го у Нины Багинской был день рождения. Свое 75-летие она провела сначала в центре Минска, куда вышла с плакатом, на котором было написано «Свабоду палітзняволеным», потом — в РОВД Центрального района столицы, чуть позже — в Новинках. Нина Григорьевна с улыбкой говорит: день был насыщенным и запомнится надолго. Впрочем, сразу замечает — ничего особенного она не сделала. И дальше — спокойно и размеренно — рассказывает о своих каждодневных делах: шитье и поездках на дачу. Блог «Отражение» узнал, как сейчас живет Нина Багинская.

Ходить на акции протеста Нина Багинская стала еще в 1988 году, а в 2020-м, во время протестов после президентских выборов, ее стали называть «бабушкой всех белорусов» и «лицом белорусской революции». Во время протестных акций она неизменно выходила на улицы города с большим бело-красно-белым флагом. Их у нее постоянно забирали силовики. Она шила новые и снова выходила в город. Ее узнавали на улицах, фотография пенсионерки даже попала на страницы журнала Vogue.

Стала популярной и ее фраза: «Я гуляю», которая попала на видео в августе 2020 года. Тогда Нина Багинская пыталась пройти по мосту мимо силовиков. Один из них начал преграждать женщине дорогу, а потом помогал спуститься по ступеням.

Более 200 поздравлений от белорусов и открытка для контролеров в поезде

Сама Нина Григорьевна к такой своей популярности относится совершенно спокойно. Кажется, и вовсе ее не замечает. Только с удивлением отмечает, что, «дзякуючы вашай сучаснай маладзевай тэхніцы», она стала настолько известной, что с прошедшим днем рождения и новогодними праздниками ее поздравили сотни человек.

— Мне хочацца адказаць кожнаму. Скажу шчыра: лістоў больш за 200. Атрымліваецца так, што яшчэ з канца мінулага года я адказала не ўсім, — рассказывает Нина Багинская. — На жаль, адказаць усім не магу, бо некаторыя не пакінулі свайго зваротнага адрасу. Я, канешне, больш люблю шыць, а пісаць лісты мне цяжка. Але ўсё роўна, усім, каму змагу і каму атрымаецца, напішу адказы.

Пишет она письма и политзаключенным.

А еще она подписала открытку с поздравлениями контролерам в поезде. Объясняет: ездит на дачу и не оплачивает проезд. Считает это своим «актом гражданского неповиновения».

— Кантралёры мне казалі: «Вы плаціце не ўладам, а чыгунцы, якая возіць вас на ваша любімае лецішча». А я ім сказала так: «Зменіцца ўлада — буду плаціць за праезд». Тым больш, на зіму пенсіянерам зрабілі поўны кошт, што я таксама лічу парушэннем закону. Таму хачу ім таксама паштоўку падарыць. Абяцаю, калі наша ўлада будзе народнай, калі будзе дэмакратычная, парламенцкая рэспубліка, я буду цалкам аплочваць той праезд. Няхай спыняцца рэпрэсіі, няхай перастануць штрафаваць такіх пенсіянераў, як я, няхай не будзе палітзняволенных, тады буду аплочваць праезд. Такая вось паштоўка.

Нина Григорьевна рассказывает, что сейчас занята пошивом «мяхоў» — шопперов из старых зонтов. Вот недавно, когда была плохая погода, выделила себе три дня на такую работу. Как закончит — поедет на ту самую дачу. Там даже зимой есть, чем заняться.

Открытку для контролеров тоже захватит с собой.

— Там у сутарэннях ёсць яшчэ журавіны ў трохлітровых слоіках. Я адзін пакіну на вясну, а другі прывязу ў горад. А яшчэ там ёсць мая самая любімая работа — пілаваць кусты і дрэвы. Не цалкам, канешне, а старыя ці тыя галінкі, якія захварэлі. Каб потым на вогнішчы іх спаліць. Гэта вельмі прыгожа, калі вогнішча ўзімку гарыць у садзе. Калі не будзеш аздараўляць сад, то плады і ягады будуць хворыя. Пасадзіў дрэва — даглядай яго.

«Бо я свабодны чалавек». В свой день рождения вышла в центр Минска с плакатом

За новостями Нина Григорьевна особо не следит — дома интернета нет. Самые последние события узнает время от времени, когда приезжает в гости к дочери. Но о том, что политзаключенных в стране становится все больше, она, конечно, знает.

Поэтому в день своего 75-летия — 30 декабря прошлого года — она вышла на улицы Минска с плакатом.

— Я выйшла пагуляць. Бо мне добра — я свабодны чалавек, а іншым палітзняволенным дрэнна: яны сядзяць за кратамі. А яшчэ 30 снежня мой названы сын — Павел Севярынец — таксама адзначаў свой дзень народзінаў. Яму споўнілася 45 гадоў. І ён таксама сядзіць у вязніцы. Вось я і падумала, што мне ў маім сталым веку ужо радавацца сваім дням народзінаў няма чаго — гэта звычайная жыццевая сітуацыя, а Паўла ды іншых палітзняволенных, якія несправядліва знаходзяцца за кратамі, трэба вызваляць. Вось я ўзяла плакат і пайшла гуляць з ім па Мінску, — рассказывает Нина Багинская.

— Пачала я сваю вандроўку з Плошчы Свабоды. Я падумала, што гэта самая лепшае, што ты можаш зрабіць для сябе, для ўсіх людзей менавіта ў гэты дзень — у сваё 75-годдзе. Рабі то, што табе падабаецца. Прайшлася па Нямізе, дайшла да Гарадскога вала. Мяне ніхто не затрымліваў, людзі мяне віталі, а я хуценька віншавала іх з Новым годам. Прайшла міма гарадавога каля будынка міліцейскага упраўлення, павярнула да будынка КДБ і там вырашыла перайсці дарогу, каб дайсці да Чырвонага касцёла, але гэта мне ўжо не удалося зрабіць.

На переходе рядом с Ниной Багинской остановилась милицейская машина, и двое сотрудников предложили ей проехать вместе с ними.

— Я спачатку адмовілася, бо калі да мяне з такімі прапановамі звяртаецца міліція, я заўсёды кажу: «На вашай мове не разумею і не панімаю, і не адказваю». А што мне застаецца? Такімі лагічнымі метадамі можна спакойна спрачацца. Тады адзін з гэтых хлопцаў пераходзіць на беларускую мову і кажа мне: «Калі ласка, Багінская, сядайце, праедзем». Яны ж таксама мяне ведаюць, — смеется Нина Григорьевна. — Ну што ж, добра — падпарадкуюся. Прывезлі у РАУС Цэнтральнага раёну і пачалі складаць пратакол. Там, дарэчы, я была не адна такая палітзняволенная.

Потым прывезлі адно «няшчасце» — маладога чалавека, у якога была ломка пасля наркотыкаў. Ён біўся галавою аб сценку, патрабаваў, каб яму парэзалі вены, бо ён жыць не хоча. Яму выклікалі дапамогу — медыкаў з «Навінак».На мяне ў той час ўжо складалі пратакол. Я ім распавяла: «Я гуляю, адзначаю свой дзень народзінаў — мне споўнілася 75 год. Такім чынам я хачу, каб мне было добра і зрабіць дабро тым, хто зараз за кратамі». Я лічу, што нават тых некаторых крымінальнікаў, не палітзняволенных, трэба прабачыць. І выхоўваць іх дабром, а не злом, — рассказывает Нина Багинская.

Когда медики забирали молодого человека, то ей предложили также проехать вместе с ними. Женщина согласилась — в психиатрическую больницу ее возили и раньше.

— Я ведаю, што там нармальныя людзі [працуюць], яны прапаноўваюць палячыцца, калі ж ты сябе лічыш здаровым і адмаўляешся, то яны адпускаюць. Так было і ў гэты раз. Яны прапанавалі мне палячыць нервы. Я адмовілася, бо не патрабую лячэнне, няма чаго траціць на мяне грошы, я псіхічна нармальны чалавек і ўсе раблю свядома. Мне нават прыемна і радасна, што я правяла так свой дзень народзінаў: хадзіла па цэнтру города, памалілася і на касцел, і на сабор, і на плошчы пагуляла, і міма гарадавога прайшла, і міліцыя мяне паслухала і плакат не забрала — ён так і застаўся скручаным у сумцы. Медыкі паглядзелі на мяне, усміхнуліся, сказалі, что я нармальны і псіхічна здаровы чалаве ды адпусцілі. Пра тое, што са мной здарылася, асабліва ніхто не ведаў — напэўна, толькі тыя людзі, якія здымалі [затрыманне]. Дома я лягла спаць і, дарэчы, добра выспалася, бо нічога мяне не турбавала. Толькі падумала: можа сваім учынкам я прыспешу вяртанне ў маю краіну дэмакратыі, і ўлада будзе паважаць свой народ, не запіхваць людзей за краты, не здеквацца, пакаіцца перад народам і зробіць дабро нам і нашай краіне.

— В общем, день рождения получился запоминающимся?

— Я не лічу, што зрабіла нешта асаблівага, я правяла свой дзень народзінаў так, як мне хацелася, — говорит Нина Багинская.

— За участие в акциях протестах вас очень много штрафовали и снимали половину пенсии. Как с этим сейчас обстоят дела?

—Я пенсіянерка. Зараз з пенсіі 20 адсоткаў, а не 50, як гэта было раней, у мяне здымаецца. З 2020 года у мяне штрафаў набяжала некалькі тысяч даляраў. Трэба жыць яшчэ больш за 50 год, каб іх аплаціць. Нават, калі будуць здымаць па 50 адсоткаў. А гэта, канешне, нерэальна. Я таму смяюся з гэтага ўсяго і лічу сябе свабоднай. А Лукашэнку я хачу сказаць, што калі ён нармальны чалавек, то няхай сыходзіць на пенсію, і скажа народу: «Дзякуй, што вы мяне цярпелі, я вам прабачаю, калі вы вінаватыя, і народ яму прабачыць. Няхай не баіцца, няхай будзе смелы».