«Потом детей усыновили и они получили другую фамилию»

Как беларусы делают ДНК-тесты, чтобы найти родных и узнать свои корни.

В мире набирает популярность ДНК-тестирование. С его помощью определяют родство, ищут предрасположенность к наследственным патологиям, а ещё узнают этническую принадлежность предков. И хотя результат такого анализа вряд ли удастся использовать для легализации «по корням» в разных странах, спрос на такие услуги растёт.

Беларусы, которые прошли такое тестирование, рассказали MOST, зачем им это понадобилось и что показали результаты.

«Мои родственники жили в основном на территории Восточной Европы»

Иван решил сдать ДНК-тест случайно — за компанию с коллегой по работе.

— Его интересовала эта тема, он копал свою генеалогию, искал подтверждение восточных корней. И я подумал: прикольно узнать, что за крови во мне намешаны. В итоге оказалось, что нет у меня каких-то экзотических предков, мои родственники жили в основном на территории Восточной Европы. Однако обнаружилось, что у меня есть близкие совпадения с людьми из США и Великобритании. Это стало для меня открытием, но я пока с ними не связывался, как и они со мной. Просто пока нет времени и достаточной мотивации, чтобы копаться в родственных связях.

Ещё тест показал, что у меня склонность к ожирению и высокая вероятность развития гипертонии. Но пока меня эти вопросы не сильно заботят, я веду здоровый образ жизни и занимаюсь спортом.

«Мои предки были балтами и восточными славянами»

Впервые Ольга (имя изменено) сделала генетический тест во время беременности из-за опасений за здоровье будущего ребёнка.

— Я заказывала тестирование в Национальной Академии наук Беларуси, на тот момент такой анализ стоил около 250 рублей. Кроме наследственного дефицита некоторых витаминов тест не показал ничего критичного.

В следующий раз беларуска получила в подарок от родственницы генетический тест от MyHeritage, который показывал этническую принадлежность.

— Было волнительно, но по факту я ничего интересного не узнала. Как и ожидалось, мои предки были в основном балтами и восточными славянами. Что касается предрасположенности к болезням — этот тест не предполагал таких маркеров, но это и к лучшему. Я считаю, меньше знаешь — лучше спишь.

«З-за дрэнных сямейных адносін згубілася сувязь з продкамі»

Наталья активно изучает историю своего рода с 2019 года и говорит, что ДНК-тест помог ей дополнить генеалогическое древо.

Чтобы продвинуться в изучении своих корней, белoруска рекомендует начинать тестирование не с себя, а с более старших родственников. В этом случае можно узнать о предках на поколение-два глубже. Из этих соображений Наталья уговорила сделать тест тётю своего отца по женской линии и дядю своего отца по мужской линии — мужчине на тот момент было 90 лет. В результате тестирование тёти показало связь с родственниками в США, а дяди — с роднёй в Канаде.

Про родственницу из США Наталья рассказывает так:

— Мая сваячка недзе 10–15 гадоў таму пераехала з Беларусі ў ЗША і мне было вельмі прыемна, што яна захавала нашу палесскую гаворку. Яе родныя ў свой час мелі шмат непаразуменняў між сабой. Яна не ведала, адкуль паходзіць яе дзед, з-за дрэнных сямейных адносін неяк згубілася сувязь з продкамі. Я дапамагла даведацца, калі дакладна памёр яе дзядуля, а таксама высветліць яшчэ нейкія генеалагічныя моманты. Неглядзячы на тое, што нашыя роднасныя сувязі былі далёкімі, мы апынуліся вельмі блізкімі па духу, поглядах і каштоўнасцях.

Мая амерыканская сваячка, працуючы ў вядомай міжнароднай сетцы гатэляў, уключыла мяне ў праграму лаяльнасці для сям’і. Зараз я таксама магу мець вялікія зніжкі, карыстаючыся гатэлямі гэтай сеткі.

А родственники в Канаде, как выяснилось, давно искали связи с частью семьи, оставшейся в Беларуси. Они искали сведения о предках, выехавших в 1920-е года в Канаду, и даже заказывали в 2011 году в Национальном историческом архиве исследование по генеалогии. В конце концов, одна канадская родственница Натальи сделала ДНК-тест своему пожилому дяде в день его смерти.

Всё это время его данные хранились в базе. И когда Наталья стала тестировать своих родных, нашлось редкое и близкое совпадение. Выяснилось, что протестированный канадец приходился двоюродным дядей Натальиному отцу.

«Давайце паспрабуем разабраца, хто мы адна адной»

— Сваячка з Канады апынулася амаль маёй калегай. Я калісь працавала ў Нацыянальным гістарычным архіве, а потым у Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі. І яна таксама працавала ў бібліятэцы, займалася пошукам дакументаў па генеалогіі, якія людзі замаўлялі ўстанове. Яна знайшла інфармацыю пра маіх сваякоў — калі яны прыехалі ў ЗША, на якім караблі, як трапілі пад перапіс і іншыя дэталі. Гэта было крута — чалавек таксама цікавіўся генеалогіяй і шукаў родных. Можна сказаць, у пэўны момант нейкі «пазл сусвету» супаў, і мы знайшлі адна адну. Яна мне так і напісала: «Мы 20 гадоў займаемся гісторыяй рода, робім ДНК, але такіх супадззенняў яшчэ не было. Давайце паспрабуем разабраца, хто мы адна адной». Калі я атрымала ліст, не магла стрымаць слёз. Хадзіла агаломшаная некалькі дзён. Потым пра такую ж рэакцыю мне паведамілі з таго боку акіяна.

Калі б не тэст ДНК, я б іх дакладна не знайшла.

Высветлілася, што дзедава родная цёця, з’ехаўшы ў Канаду, разыйшлася з мужам. Яны прыехалі на самым пачатку Вялікай дэпрэсіі разам з двума дзецьмі, братамі-блізнюкамі — дзедам канадскай сваячніцы і яго братам. Жанчына аддала дзяцей у сацапеку, не здолеўшы, відаць, іх пракарміць. Потым дзяцей усынавілі і яны атрымалі іншае прозвішча.

Больш за 10 гадоў таму траюрадная сястра таты з дачкой захацелі прыхаць на Палессе, бо ўсе мае родныя паходзяць адтуль. На той момант мы яшчэ не ведалі адна адну. Пазней сваячка расказвала, што паколькі сям’і патрабавалася віза, інфармацыя пра іх мэту была ў КДБ, і да іх прыставілі супрацоўніка. Найбольш шакуючым было тое, што з-за такой «апекі» яны не змаглі сустрэцца з пэўнымі роднымі.

Мы актыўна абменваліся інфармацыйя, і кожная з нас глыбока капала. Па дакументах, якімі яна са мной падзялілася, удалося адсачыць лінію маёй прабабкі. Гэтыя дадзеныя дапамаглі мне дапоўніць пошукі. Мы шмат перапісваліся і аднойчы яна сказала: «Наталля, я адчуваю, што ў меня кожны дзень — Merry Chrіstmas. Твае лісты — як падарункі на Раство!» Мы дагэтуль падтрымліваем стасункі, абменьваемся святочнымі віншаваннямі, молімся адна за адну і за нашыя сем’і.

«Пакуль не позна, шукайце старыя фотаздымкі, падпісвайце іх з дапамогай старэйшых родных»

Наталья приглашала канадских родственников в Минск, но на тот момент в Беларуси был разгар протестов.

— Я паабяцала, што калі ўсё наладзіцца, мы разам з’ездзім на маё дарагое–любімае Палессе, у вёску, дзе жылі нашыя прабабкі і дзяды. Пасля таго, як я падрабязна «падвергла асвеце» маю канадскую сваячніцу пра спецыфіку рэгіёна, яна ўспомніла і зразумела, чаму яе айцец, які нарадзіўся на Палессі і пражыў там свае першыя 7 гадоў, вельмі любіў бываць на лецішчы, якое знаходзілася ў забалочаных мясцінах Канады.

Наталья не оставялет надежды встретиться с родственниками и считает работу по поиску корней важным делом своей жизни.

— Лічу, што гісторыя сям’і дапамагае пашыраць кругагляд, стасавацца з людзьмі, будуе метафізічны падмурак твайго існавання. Пакуль не позна, шукайце старыя фотаздымкі, падпісвайце іх з дапамогай старэйшых родных. Здымайце надмагіллі, збірайце па родных пасведчанні аб нараджэннях, шлюбах, смерцях, пакуль гэта магчыма, бо час не шкадуе нічога.

У адзін момант, калі «торкне», вы нават не будзеце ведаць, што недзе ляжалі фотаздымкі вашых прабабулі і прадзядулі, іх пасведчанне аб шлюбе. Не будзеце ведаць не толькі дату нараждэння айца вашага дзеда ці бабулі, але нават дзе яны пахаваныя. І няма ў каго будзе запытацца, хто знаходзіцца на такім прыгожым сямейным фота з арыгінальнай посцілкай на заднім фоне. Нават калі вы апынуліся ў эміграцыі, даархіўны пошук дае такое багацце інфармацыі, пра якое вы не здагадваецеся.