"Што трэба і што ня трэба рабіць з Беларусьсю"

Дэвід Крэмэр, прэзыдэнт Freedom House, выказаў рэкамэндацыі адносна дзеяньняў Захаду ў дачыненьні да Беларусі.

У сваім артыкуле Дэвід Крэмэр адзначае, што ніколі раней Аляксандр Лукашэнка не сутыкаўся з такім эканамічным крызісам у сваёй краіне, як цяпер, з вострым недахопам валютных рэзэрваў. Ніколі раней ён не знаходзіўся пад такім моцным ціскам з боку ЭЗ і Злучаных Штатаў, з улікам іх санкцыяў за яго парушэньні правоў чалавека і скарачэньнем субсыдыяў з Расеі. Разам гэтыя беспрэцэдэнтныя падзеі выклікалі ў некаторых назіральнікаў мяркаваньні, што дні Лукашэнкі могуць быць палічаныя.

Сыход Лукашэнкі вызваліць народ Беларусі ад апошняга дыктатара Эўропы і прывядзе да пазытыўнага супрацоўніцтва з Эўропай і Захадам. Каб палегчыць фінал Лукашэнкі, вось дзесяць рэчаў, Захад павінен зрабіць і чаго варта пазьбягаць:

1) Сапраўды разумець, што Лукашэнка ўяўляе пагрозу для ўсёй Эўропы, свабоднай і мірнай, для народу Беларусі, які церпіць яго 17 гадоў гадоў і для сьвету праз яго продаж зброі рэжымаў-ізгояў. У той жа час, не хвалюйцеся аб ізаляцыі Беларусі, -- з-за дзеяньняў Лукашэнкі Беларусь ужо пераўтварылася ў ізгоя.

2) Падтрымліваць неаслабны ціск на яго рэжым з дапамогай эканамічных санкцый, каб прымусіць да вызваленьня і поўнай рэабілітацыі палітвязьняў. У той жа час, не турбуйцеся аб націску на Беларусь з боку Расеі, бо погляд на Беларусь праз прызму Расеі гуляе на руку Лукашэнку.

3) Настойваюць на безумоўным вызваленьні ўсіх палітычных зьняволеных; дзесяткі такіх зьняволеных па-ранейшаму ў беларускай турме (лік зьмяняецца ў залежнасьці ад арыштаў), і нават тыя, якія былі вызваленыя, не маюць грамадзянскіх правоў (яшчэ адна ўмова, якую Лукашэнка павінен задаволіць). Нават калі адзін палітычны зьняволены па-ранейшаму будзе пакутаваць ў турме - і нават тады нельга прызнаць, што Лукашэнка прывядзе Беларусь да Эўропы.

4) Не могуць не выклікаць пытаньні аб легітымнасьці Лукашэнка ў якасьці лідэра, тым больш што Злучаныя Штаты не прызнаюць законнымі вынікі апошніх, сфальсыфікаваных 19 сьнежня, прэзыдэнцкіх выбараў. Зь іншага боку, не выконваць даўнія пагадненьні з яго рэжымам, якія ўключаюць абмен канфідэнцыйнай інфармацыяй, што Лукашэнка затым выкарыстоўвае супраць сваіх апанэнтаў (як выпадак з Польшчай і Літвой, якія перадалі сакрэтную банкаўскую інфармацыю аб вядучых беларускіх праваабаронцах), прычым ня мець працоўных кантактаў з Лукашэнкам цяпер і ў будучыні.

5) Больш стасункаў з беларускай грамадзянскай супольнасьцю і апазыцыяй;ЭЗ і дзяржавы-члены зрабілі шмат на гэты конт, але яшчэ шмат можна і трэба зрабіць. З іншага боку, не запрашаць прадстаўнікоў Лукашэнкі, такіх, як міністар замежных спраў Сяргей Мартынаў, на пасяджэньні Эўрапейскага партнэрства, як гэта было зроблена нядаўна. Гэта надае упэўненасьць незаконнаму рэжыму Лукашэнкі і падрывае спробы аказаць на яго ціск.

6) Дадаць Мартынава ў сьпіс асобаў, якім забаронена выдача візаў, каб ён больш ня мог распаўсюджваць хлусьню рэжыму Лукашэнкі. Эўрапейскім чыноўнікам – ня езьдзіць у Менск у спадзяваньні пераканаць Лукашэнку рабіць правільныя рэчы.

7) Лукашэнка можа распачаць прыватызацыю ў адчайных спробах знайсьці грошы, -- замест гэтага варта ўвесьці санкцыі ў адносінах да большасьці дзяржаўных прадпрыемстваў, зьніжаючы іх прывабнасьць для патэнцыйных пакупнікоў. Не дазваляць Міжнароднаму валютнаму фонду прапанаваць Лукашэнка выратавальнае кола за кошт пашырэньня якой-небудзь дапамогі. Гэта па-просту было б здрадай беларускай апазыцыі і грамадзянскай супольнасбці.

8) Падрыхтавацца да пост-лукашэнкай Беларусі... У той жа час, не дамагацца штучнага адзінства сярод апазыцыі. Наяўнасьць аб'яднанай апазыцыі будзе нечым пазытыўным, але адзінства не зьяўляецца неабходным, каб перамагчы Лукашэнку.

9) Заахвочваць дызэртырства сярод дыпляматычнай супольнасьці Беларусі, і нават у межах рэжыму. Не выключана, ўзрушэньні ўнутры кіруючага кола -- відавочныя прыкметы таго, што некаторыя чыноўнікі лічаць, што цяперашняя палітычная сыстэма не зьяўляецца ўстойлівай, і яны могуць шукаць выхад са становішча.

10) Прызнаюць, што ў сувязі з беспрэцэдэнтным эканамічным крызісам, не існуе большых магчымасьцяў, чым цяпер, каб садзейнічаць зьменам у Беларусі і пакласьці канец апошняй дыктатуры Эўропы. Не думайце, што Лукашэнка будзе жыць і быць ва ўладзе назаўжды. Бо, як прадэманстравалі тунісцы, эгіпцяне і лібійцы, Бэн-Aлі, Мубараку і Кадафі не наканавана было кіраваць вечна, і тое ж адносіцца і да Беларусі і Лукашэнкі.

Пераклад Радыё Свабода