«У 16 гадоў перайшоў на беларускую мову»

Гісторыя 22-гадовага палітвязня з Гомеля Мікіты Слепянка.

Гамяльчук Мікіта Слепянок працаваў электрыкам. Маляваў, намагаўся пісаць музыку, вучыўся граць на гітары. Зараз ён за кратамі і амаль не атрымлівае лістоў, піша «Новы час».

«Яго забралі з хаты, і я падумала, што гэта надоўга»

Толькі нядаўна Дана, дзяўчына палітвязня, пачала трохі вяртацца да жыцця, рыхтавацца да новага навучальнага года. Але пры гэтым працягвае шукаць шляхі, як дапамагчы Мікіту.

У 2021 годзе яна пачала вучыць беларускую мову (Дана — украінка), і ў адным з чатаў Мікіта стаў ёй дапамагаць. З часам стасункі сталі больш, чым сяброўскімі, пры тым, што маладыя людзі ніколі не бачыліся ўжывую.

Сёлета напачатку лютага, амаль праз год пасля знаёмства, Мікіта збіраўся прыехаць да дзяўчыны, але 8 лютага яго затрымалі. Хлопец адседзеў 15 сутак за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў». Ён выйшаў на волю 23 лютага, а на наступны дзень пачалася вайна, і паехаць ва Украіну стала немагчыма.

Па вызваленні Мікіту не аддалі яго тэлефон. 4 красавіка яму прыйшла позва прыйсці на допыт да следчых. Хлопец збіраўся пайсці туды 6 красавіка ў 12 гадзін, але не паспеў.

— Ён мне напісаў а сёмай гадзіне раніцы, што яго затрымліваюць, — распавядае Дана. — Мы з ім дамаўляліся раней, што калі ён пойдзе на допыт і яго не будзе восем гадзін, я буду ўсім пісаць. Але я напісала ўсім адразу, як атрымала паведамленне, бо яго забралі з хаты, і я падумала, што гэта надоўга.

Пазней стала вядома, што Мікіту Слепянка затрымалі ў межах крымінальнай справы паводле арт. 361-1 Крымінальнага кодэкса («Cтварэнне экстрэмісцкага фарміравання»). Такім прызналі створаны ім тэлеграм-канал, прысвечаны беларускай культуры. У той жа час сілавікі запісалі з Мікітам «пакаяннае відэа».

У 16 гадоў перайшоў на беларускую мову

Да першага затрымання Мікіта Слепянок працаваў электрыкам, але пасля вызвалення звольніўся. Таксама хлопец маляваў, намагаўся пісаць музыку, вучыўся граць на гітары.

— Аднойчы я папрасіла яго распавесці пра тое, як ён перайшоў на беларускую мову. У яго было цяжкае дзяцінства, ён шмат чаго перажыў. Ён глядзеў на сітуацыю ў сваёй сям'і і не хацеў быць такім, як яго родныя. Калі ён у 12 гадоў паехаў у вёску да цёткі, падумаў, чаму тут усе могуць размаўляць па-беларуску, а ён не? З таго часу пачаў цікавіцца гісторыяй, набываць кніжкі па беларускай мове. Мікіта казаў, што чыстай расійскай мовы ён не чуў да школы: размаўляў на трасянцы, у садку была беларуская. У 16 гадоў ён перайшоў на беларускую мову і ўдасканальваў свае веды. Цяпер ён размаўляе па-беларуску нават лепш за настаўнікаў на курсах, якія я наведвала ў свой час. Ён навучыў мяне і многім дапамог.

Апекаваўся малодшымі братамі, якіх забралі органы апекі

Мікіта амаль не атрымлівае лістоў. Дане з вялікімі цяжкасцямі ўдаецца падтрымліваць сувязь з хлопцам, бо яна знаходзіцца ва Украіне.

— Ён пісаў, што ім не дазваляюць ляжаць і спаць, толькі некалькі гадзін уначы. Таксама ў яго пагоршылася здароўе. Ён моцна нервуецца і піша, што намагаецца захаваць зубы, сэрца і русыя валасы замест сівых. У апошнім лісце пісаў, што сумуе па сонцы. Калі прамяні трапляюць на яго з вакна, яму балюча, але ў той жа час і прыемна, бо гэта рэдка бывае. Я нават уявіць не магу, што там такое, што яно так рэдка да іх трапляе, — распавядае дзяўчына апошнія навіны пра палітвязня.

На яе думку, на Мікіту ціснуць у гомельскім СІЗА, бо ён перакананы, што яго ўсе кінулі, што ніхто яму не піша і адракліся ад яго.

Фактычна, увесь клопат па яго падтрымцы Дана з некалькімі сябрамі ўзяла на сябе. У сям'і Мікіты ўсё няпроста, родныя амаль не падтрымліваюць яго. У палітвязня ёсць два малодшыя браты 2 і 8 гадоў, якіх забралі з сям'і органы апекі. Раней хлопец клапаціўся пра іх, браў апеку, цяпер жа гэтага няма каму рабіць.

— Апроч мяне яму няма каму дапамагчы, — гаворыць Дана.

Як падтрымаць палітвязня

Следства па справе Мікіты скончылася яшчэ на пачатку ліпеня, але калі будзе суд — невядома. У апошнім лісце хлопец напісаў, што ўмовы ў яго пагоршыліся, ён захварэў, але лекаў няма. Маральны стан палітвязня досыць прыгнечаны.

— Мікіта кажа пра нейкі лагер, чакае, калі туды пераедзе. Я да канца не разумею, што гэта — папраўчая калонія ці «хімія». Гаворыць, што яму могуць даць пяць гадоў (артыкул прадугледжвае да сямі гадоў пазбаўлення волі), — перадае Дана.

У зняволенні палітвязень ратуецца кнігамі. Ён прасіў дасылаць яму ў лістах беларускія вершы. Таксама хлопец стараецца займацца спортам, наколькі гэта магчыма, гуляе ў гульні і размаўляе з сукамернікамі.

28 жніўня Мікіту Слепянку споўніцца 22 гады. Яму вельмі патрэбная падтрымка. Можна дасылаць палітвязню грашовыя пераводы (яны ўсе даходзяць), намагацца пісаць лісты і падпісваць паштоўкі. Як правіла, заказныя лісты, а таксама адпраўленыя праз анлайн-сервісы, напрыклад, Пісьмо.бел ці Напішы, даходзяць лепш.

Адрас: СІЗА-3. 246003, г. Гомель, вул. Кніжная, 1А. Мікіта Антонавіч Слепянок